Các Khuôn Khổ Thương Mại Giả Định của Hoa Kỳ tại Đông Nam Á: Phân Tích
và Hàm Ý Ngày: 27/10/2025 Giới Thiệu Đông Nam Á, một khu vực năng động
với đặc trưng là tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, tầm quan trọng địa
chính trị chiến lược và lợi ích quốc gia đa dạng, mang đến cả những cơ
hội đáng kể và thách thức phức tạp cho chính sách đối ngoại và sự can dự
kinh tế của Hoa Kỳ. Tính đến cuối năm 2025, Hoa Kỳ tiếp tục định hướng
chiến lược kinh tế của mình tại Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương, với
Khuôn Khổ Kinh Tế Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương vì Thịnh vượng (IPEF)
đóng vai trò là nền tảng cho cách tiếp cận hiện tại của mình (Bộ Thương
mại Hoa Kỳ). Tuy nhiên, bản chất phi truyền thống của IPEF, vốn chủ yếu
không bao gồm việc tiếp cận thị trường và cắt giảm thuế quan, đã thúc
đẩy các cuộc thảo luận về các khuôn khổ thương mại thay thế hoặc bổ sung
có thể tăng cường mạnh mẽ hơn nữa mối quan hệ kinh tế và ảnh hưởng chiến
lược của Hoa Kỳ trong khu vực (CSIS). Báo cáo này phân tích các khuôn
khổ thương mại giả định của Hoa Kỳ tại Đông Nam Á, khám phá cấu trúc
tiềm năng, cơ sở kinh tế, hàm ý địa chính trị và những thách thức cố hữu
trong việc triển khai chúng. Bằng cách xem xét các thỏa thuận song
phương nâng cao, một quan hệ đối tác khu vực toàn diện và các sáng kiến
chuyên biệt theo ngành, phân tích này nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc về
cách Hoa Kỳ có thể phát triển chiến lược điều hành kinh tế của mình để
phù hợp hơn với khát vọng khu vực và những thay đổi kinh tế toàn cầu
(Brookings). Những phát hiện trong báo cáo này dựa trên sự tổng hợp các
cuộc thảo luận chính sách hiện tại, xu hướng kinh tế và các cân nhắc địa
chính trị liên quan đến quan hệ Hoa Kỳ -- Đông Nam Á vào năm 2025. Mục
Lục - Giới Thiệu - Sự Can Dự Kinh Tế Hiện Tại của Hoa Kỳ tại Đông Nam Á
-- Khuôn Khổ Kinh Tế Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương vì Thịnh Vượng
(IPEF) -- Các Cam Kết Song Phương và Đối Tác Chiến Lược - Khuôn Khổ Giả
Định 1: Các Thỏa Thuận Thương Mại và Đầu Tư Song Phương Nâng Cao (BTIA+)
-- Cơ Sở Kinh Tế và Phạm Vi -- Hàm Ý Địa Chính trị và Lựa Chọn Đối Tác -
Khuôn Khổ Giả Định 2: Quan Hệ Đối Tác Kinh Tế Khu Vực Toàn Diện (CREP)
-- Các Trụ Cột Chính và Điều Khoản Tiếp Cận Thị Trường -- Thành Viên
Tiềm Năng và Hội Nhập Khu Vực - Khuôn Khổ Giả Định 3: Các Sáng Kiến Khả
Năng Phục Hồi Chuỗi Cung Ứng Chuyên Biệt Theo Ngành (SSCRIs) -- Các Lĩnh
Vực Trọng Tâm: Kinh Tế Số, Công Nghệ Xanh, Khoáng Sản Quan Trọng -- Xây
Dựng Chuỗi Cung Ứng Kiên Cường và Đa Dạng - Phân Tích So Sánh Các Khuôn
Khổ -- Ưu Điểm và Nhược Điểm -- Sự Phù Hợp với Mục Tiêu Chiến Lược của
Hoa Kỳ - Thách Thức và Cơ Hội Triển Khai -- Cạnh Tranh Địa Chính trị và
Chính Trị Nội Bộ Hoa Kỳ -- Vai Trò Trung Tâm của ASEAN và Lợi Ích Kinh
Tế Đa Dạng - Kết Luận - Nguồn Tham Khảo Sự Can Dự của Hoa Kỳ và Bối Cảnh
Chiến Lược tại Đông Nam Á Các Mệnh Lệnh Địa Chính trị và Cân Bằng Khu
Vực Việc công bố bốn thỏa thuận khuôn khổ thương mại mới giữa Hoa Kỳ và
Malaysia, Việt Nam, Campuchia, Thái Lan vào ngày 26 tháng 10 năm 2025,
báo hiệu một chiến lược can dự có chủ đích và tăng cường của Hoa Kỳ
trong khu vực Đông Nam Á. Sự can dự này chủ yếu được thúc đẩy bởi các
mệnh lệnh địa chính trị bao trùm nhằm duy trì một khu vực Ấn Độ Dương --
Thái Bình Dương ổn định, cởi mở và thịnh vượng, một nền tảng của chính
sách đối ngoại Hoa Kỳ. Bối cảnh chiến lược cho các thỏa thuận này gắn
chặt với động lực cạnh tranh giữa các cường quốc đang phát triển, 1 đặc
biệt là với Trung Quốc, và mong muốn tăng cường các liên minh và đối tác
của Hoa Kỳ trong một sân khấu kinh tế và an ninh quan trọng (Bộ Ngoại
giao Hoa Kỳ, 2025). Hoa Kỳ xem Đông Nam Á là trung tâm của các tuyến
thương mại toàn cầu, khả năng phục hồi chuỗi cung ứng và tăng trưởng
kinh tế trong tương lai. Bằng cách thiết lập các khuôn khổ thương mại
song phương này, Washington đặt mục tiêu đưa ra một lựa chọn đáng tin
cậy và hấp dẫn thay thế cho ảnh hưởng kinh tế và chính trị ngày càng
tăng của Bắc Kinh trong khu vực. Chiến lược này không chỉ đơn thuần là
đối phó với Trung Quốc mà còn là trình bày một tầm nhìn tích cực cho hợp
tác khu vực dựa trên các giá trị chung về minh bạch, pháp quyền và
nguyên tắc thị trường. Các thỏa thuận được thiết kế để tăng cường hội
nhập kinh tế với các đối tác chủ chốt trong khu vực, từ đó củng cố sự
độc lập kinh tế và khả năng chống chịu của họ trước áp lực bên ngoài.
Chẳng hạn, việc tăng cường quan hệ kinh tế với các quốc gia như Việt Nam
và Malaysia, vốn là các trung tâm sản xuất quan trọng, góp phần đa dạng
hóa chuỗi cung ứng toàn cầu, tránh phụ thuộc quá mức vào bất kỳ quốc gia
nào (Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, 2025). Hơn nữa, các khuôn khổ thương
mại này đóng vai trò là công cụ ngoại giao để tăng cường hợp tác an
ninh. Thịnh Vượng và ổn định kinh tế thường được coi là điều kiện tiên
quyết cho an ninh khu vực. Bằng cách thúc đẩy các quan hệ đối tác kinh
tế mạnh mẽ, Hoa Kỳ đặt mục tiêu xây dựng lòng tin và tạo điều kiện cho
sự hợp tác rộng lớn hơn về các vấn đề từ an ninh hàng hải ở Biển Đông
đến các nỗ lực chống khủng bố và thích ứng với biến đổi khí hậu. Việc
lựa chọn các đối tác---Malaysia, Việt Nam, Campuchia và Thái Lan---phản
ánh một cách tiếp cận tinh tế. Malaysia và Thái Lan là đồng minh lâu năm
của Hoa Kỳ với quan hệ kinh tế đáng kể. Việt Nam là một nền kinh tế đang
phát triển nhanh chóng và là đối tác quan trọng trong chiến lược Ấn Độ
Dương -- Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, đặc biệt với vị trí chiến lược và
những phức tạp lịch sử. Campuchia, mặc dù có quan hệ gần gũi hơn với
Trung Quốc trong những năm gần đây, đại diện cho một cơ hội để Hoa Kỳ
tái tham gia và đưa ra các con đường phát triển thay thế, có khả năng
giảm thiểu sự phụ thuộc độc quyền vào một cường quốc bên ngoài (Trung
tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, 2025). Các khuôn khổ được thiết kế
để linh hoạt, cho phép các cách tiếp cận phù hợp nhằm giải quyết các cấu
trúc kinh tế và ưu tiên chiến lược cụ thể của từng quốc gia đối tác,
đồng thời cùng nhau thúc đẩy lợi ích của Hoa Kỳ trong một khu vực Ấn Độ
Dương -- Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Khả Năng Phục Hồi Kinh Tế và
Đa Dạng Hóa Chuỗi Cung Ứng Một mục tiêu chiến lược bao trùm làm nền tảng
cho các thỏa thuận khuôn khổ thương mại mới này là tăng cường khả năng
phục hồi kinh tế và đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu. Đại dịch
COVID-19 và những căng thẳng địa chính trị sau đó đã làm nổi bật những
lỗ hổng trong các chuỗi cung ứng tập trung cao độ, đặc biệt là những
chuỗi phụ thuộc nhiều vào một quốc gia duy nhất. Kể từ năm 2021, chính
quyền Hoa Kỳ đã ưu tiên các sáng kiến "friend-shoring" (chuyển sản xuất
đến các nước đồng minh) và "near-shoring" (chuyển sản xuất đến các nước
lân cận) để xây dựng các mạng lưới cung ứng mạnh mẽ và an toàn hơn, giảm
thiểu rủi ro liên quan đến gián đoạn, cho dù từ thiên tai, khủng hoảng y
tế hay ép buộc địa chính trị (Nhà Trắng, 2025). Bốn khuôn khổ thương mại
này được thiết kế để tạo điều kiện cho Hoa Kỳ tăng cường đầu tư và
thương mại với các quốc gia Đông Nam Á này, từ đó tạo ra các trung tâm
sản xuất và tìm nguồn cung ứng thay thế. Malaysia, với ngành công nghiệp
điện tử và bán dẫn đã được thiết lập, và Việt Nam, một cường quốc sản
xuất đang nổi lên nhanh chóng cho nhiều loại hàng hóa bao gồm dệt may,
điện tử và đồ nội thất, là những đối tác đặc biệt hấp dẫn cho việc đa
dạng hóa chuỗi cung ứng. Các thỏa thuận dự kiến sẽ hợp lý hóa các thủ
tục thương mại, giảm các rào cản phi thuế quan và tăng cường hợp tác
quản lý, giúp các công ty Hoa Kỳ dễ dàng hoạt động và đầu tư vào các
quốc gia này hơn. Chẳng hạn, các điều khoản liên quan đến hiện đại hóa
hải quan, tạo thuận lợi thương mại kỹ thuật số và bảo vệ quyền sở hữu
trí tuệ có khả năng là trọng tâm của các khuôn khổ này, nhằm tạo ra một
môi trường kinh doanh dễ dự đoán và hiệu quả hơn (Đại diện Thương mại
Hoa Kỳ, 2025). Ý định chiến lược mở rộng vượt ra ngoài việc đơn thuần di
chuyển sản xuất. Nó cũng liên quan đến việc thúc đẩy đổi mới và phát
triển năng lực sản xuất giá trị cao hơn trong các quốc gia đối tác này.
Bằng cách tích hợp sâu hơn các nền kinh tế này vào chuỗi cung ứng do Hoa
Kỳ dẫn dắt, Hoa Kỳ đặt mục tiêu tạo ra một mạng lưới các đối tác đáng
tin cậy có thể cùng nhau chống chịu các cú sốc kinh tế trong tương lai.
Cách tiếp cận này cũng tìm cách thúc đẩy các hoạt động sản xuất bền vững
và có đạo đức, phân biệt các chuỗi cung ứng này với những chuỗi có thể
hoạt động với tiêu chuẩn lao động hoặc môi trường thấp hơn. Mặc dù các
con số cụ thể về dự kiến tăng đầu tư hoặc khối lượng thương mại vẫn đang
được phân tích sau khi công bố, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã chỉ ra mức tăng
dự kiến 15-20% trong thương mại song phương với bốn quốc gia này trong
năm năm tới, được thúc đẩy bởi các khuôn khổ mới này và các cam kết của
khu vực tư nhân liên quan (Bộ Thương mại Hoa Kỳ, 2025). Sự tái định
hướng chiến lược này của chuỗi cung ứng là một nỗ lực dài hạn, nhằm xây
dựng các quan hệ đối tác kinh tế bền vững góp phần vào an ninh kinh tế
của Hoa Kỳ và sự thịnh vượng của các đối tác Đông Nam Á. 2 Kinh Tế Số,
Chuyển Đổi Xanh và Tiêu Chuẩn Lao Động Các thỏa thuận khuôn khổ thương
mại mới được công bố phản ánh một cách tiếp cận thương mại hiện đại, mở
rộng ra ngoài hàng hóa và dịch vụ truyền thống để bao gồm các lĩnh vực
mới nổi quan trọng như kinh tế số, các sáng kiến chuyển đổi xanh và thúc
đẩy các tiêu chuẩn lao động mạnh mẽ. Phạm vi toàn diện này nhấn mạnh
chiến lược của Hoa Kỳ nhằm định hình tương lai thương mại toàn cầu phù
hợp với các giá trị và ưu tiên kinh tế của mình, đồng thời giải quyết
các thách thức đương đại (Viện Brookings, 2025). Trong kinh tế số, các
khuôn khổ này dự kiến sẽ bao gồm các điều khoản nhằm thúc đẩy thương mại
kỹ thuật số cởi mở, an toàn và đáng tin cậy. Điều này có thể liên quan
đến các cam kết về luồng dữ liệu xuyên biên giới, quyền riêng tư của
người tiêu dùng, hợp tác an ninh mạng và ngăn chặn các yêu cầu bản địa
hóa dữ liệu gây cản trở dịch vụ kỹ thuật số. Đối với các quốc gia như
Malaysia và Việt Nam, vốn có các lĩnh vực kỹ thuật số đang phát triển
nhanh chóng, các điều khoản như vậy có thể mở ra những cơ hội đáng kể
cho thương mại điện tử, xuất khẩu dịch vụ kỹ thuật số và đổi mới công
nghệ, đồng thời đảm bảo một sân chơi bình đẳng cho các công ty công nghệ
Hoa Kỳ. Hoa Kỳ tìm cách thiết lập các quy tắc tiêu chuẩn cao cho nền
kinh tế số nhằm thúc đẩy đổi mới và cạnh tranh, trái ngược với các cách
tiếp cận hạn chế hơn được thấy ở những nơi khác (Diễn đàn Kinh tế Thế
giới, 2025). Về chuyển đổi xanh, các khuôn khổ dự kiến sẽ tạo điều kiện
hợp tác về công nghệ thân thiện với khí hậu, phát triển năng lượng tái
tạo và các hoạt động bền vững. Điều này có thể liên quan đến các điều
khoản về thương mại hàng hóa và dịch vụ môi trường, đầu tư vào cơ sở hạ
tầng xanh và các nỗ lực hợp tác để giảm lượng khí thải carbon. Chẳng
hạn, Thái Lan và Việt Nam có tiềm năng đáng kể về năng lượng tái tạo, và
sự can dự của Hoa Kỳ thông qua các thỏa thuận này có thể đẩy nhanh quá
trình chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch hơn, phù hợp với các mục
tiêu khí hậu toàn cầu và tạo ra các cơ hội kinh tế mới trong các ngành
công nghiệp xanh. Khía cạnh này của các thỏa thuận là rất quan trọng để
thể hiện cam kết của Hoa Kỳ trong việc giải quyết các thách thức toàn
cầu cùng với tăng trưởng kinh tế (Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc,
2025). Cuối cùng, việc đưa các tiêu chuẩn lao động vào các khuôn khổ
thương mại này thể hiện một chiến lược cốt lõi của Hoa Kỳ nhằm thúc đẩy
các hoạt động lao động công bằng và quyền của người lao động trên toàn
cầu. Điều này thường liên quan đến các cam kết đối với các nguyên tắc
lao động được quốc tế công nhận, như tự do hiệp hội, quyền thương lượng
tập thể, xóa bỏ lao động cưỡng bức và điều kiện làm việc chấp nhận được.
Bằng cách tích hợp các tiêu chuẩn này, Hoa Kỳ đặt mục tiêu đảm bảo rằng
tăng trưởng kinh tế là bao trùm và mang lại lợi ích cho người lao động,
ngăn chặn một "cuộc đua xuống đáy" về chi phí lao động. Cách tiếp cận
này cũng giải quyết các mối quan ngại từ các công đoàn lao động và các
nhóm xã hội dân sự Hoa Kỳ, đảm bảo rằng các thỏa thuận thương mại phản
ánh các giá trị xã hội rộng lớn hơn. Mặc dù các cơ chế thực thi cụ thể
sẽ khác nhau, các điều khoản này nhằm khuyến khích cải thiện liên tục
các điều kiện lao động trong các quốc gia đối tác, thúc đẩy một nền kinh
tế toàn cầu công bằng và bền vững hơn (Tổ chức Lao động Quốc tế, 2025).
Hàm Ý đối với Hội Nhập Kinh Tế Khu Vực và Ảnh Hưởng của Hoa Kỳ Việc công
bố bốn thỏa thuận khuôn khổ thương mại song phương này mang theo những
hàm ý đáng kể đối với hội nhập kinh tế khu vực trong Đông Nam Á và đối
với quỹ đạo ảnh hưởng của Hoa Kỳ tại Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương. Mặc
dù các thỏa thuận là song phương, tác động tập thể của chúng có thể định
hình lại dòng chảy thương mại, mô hình đầu tư và bối cảnh địa chính trị
rộng lớn hơn, có khả năng bổ sung hoặc thay đổi một cách tinh tế động
lực của các khuôn khổ đa phương hiện có như ASEAN (Trung tâm Đông Tây,
2025). Từ góc độ hội nhập kinh tế khu vực, các khuôn khổ song phương này
có thể đóng vai trò là các khối xây dựng, thúc đẩy khả năng tương tác
lớn hơn và các tiêu chuẩn chung giữa các quốc gia tham gia và Hoa Kỳ.
Nếu các điều khoản trong các thỏa thuận này---đặc biệt liên quan đến
thương mại kỹ thuật số, khả năng phục hồi chuỗi cung ứng và tiêu chuẩn
kinh tế xanh---được hài hòa hoặc thiết kế với mục tiêu mở rộng khu vực
trong tương lai, chúng có thể mở đường cho hợp tác kinh tế khu vực rộng
lớn hơn. Tuy nhiên, cũng có khả năng phân mảnh nếu các thỏa thuận song
phương tạo ra các quy tắc hoặc ưu đãi khác biệt làm phức tạp các nỗ lực
hội nhập do ASEAN dẫn dắt hiện có. Chiến lược của Hoa Kỳ dường như là
"chủ nghĩa đa phương nhỏ", thu hút các đối tác chủ chốt về các vấn đề cụ
thể để đạt được kết quả có thể khó đạt được hơn trong các thiết lập đa
phương lớn hơn, đa dạng hơn, đồng thời vẫn khẳng định sự ủng hộ vai trò
trung tâm của ASEAN (Viện Chính sách Hiệp hội Châu Á, 2025). Về ảnh
hưởng của Hoa Kỳ, các khuôn khổ này đại diện cho một cam kết hữu hình
đối với sự can dự kinh tế trong một khu vực nơi dấu ấn kinh tế của Trung
Quốc đã tăng lên đáng kể. Bằng cách đưa ra các quan hệ đối tác kinh tế
phù hợp, Hoa Kỳ đặt mục tiêu thể hiện sự cống hiến lâu dài của mình cho
sự thịnh vượng và ổn định của khu vực, vượt ra ngoài các cam kết chỉ tập
trung vào an ninh. 3 Ngoại giao kinh tế này rất quan trọng để củng cố uy
tín của Hoa Kỳ và cung cấp cho các quốc gia trong khu vực các lựa chọn
khả thi cho quan hệ đối tác thương mại, đầu tư và phát triển. Các thỏa
thuận dự kiến sẽ tăng cường quyền lực mềm của Hoa Kỳ bằng cách thúc đẩy
mô hình kinh tế của mình, vốn nhấn mạnh tính minh bạch, pháp quyền và
các tiêu chuẩn cao, có khả năng ảnh hưởng đến các chuẩn mực khu vực và
thực tiễn quản trị (Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, 2025). Sự thành
công của các khuôn khổ này sẽ phụ thuộc vào việc triển khai hiệu quả và
những lợi ích hữu hình mà chúng mang lại cho các quốc gia đối tác. Nếu
chúng dẫn đến tăng cường thương mại, đầu tư, tạo việc làm và chuyển giao
công nghệ, chúng sẽ củng cố đáng kể vị thế của Hoa Kỳ. Ngược lại, nếu
việc triển khai gặp khó khăn hoặc lợi ích được coi là không đồng đều, nó
có thể làm suy yếu uy tín của Hoa Kỳ. Hoa Kỳ đặt mục tiêu củng cố vị thế
của mình như một đối tác kinh tế ưu tiên, đảm bảo rằng các quốc gia Đông
Nam Á có nhiều lựa chọn đa dạng và không bị buộc phải liên kết độc quyền
với bất kỳ cường quốc bên ngoài nào. Sự can dự chiến lược này là một
khoản đầu tư dài hạn vào việc định hình trật tự khu vực và đảm bảo phân
bổ ảnh hưởng cân bằng tại Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương. Vị Thế Chiến
Lược của Việt Nam Giữa Sự Can Dự Đang Phát Triển của Hoa Kỳ Việc Việt
Nam được đưa vào các thỏa thuận khuôn khổ thương mại mới của Hoa Kỳ được
công bố vào ngày 26 tháng 10 năm 2025, đặt Việt Nam vào một vị thế chiến
lược độc đáo, mang lại cả những cơ hội đáng kể cho sự tiến bộ kinh tế và
những thách thức phức tạp trong việc quản lý quan hệ đối ngoại của mình.
Việt Nam đã kiên định theo đuổi chính sách đối ngoại "đa dạng hóa và đa
phương hóa", tìm cách trở thành bạn của tất cả và không là kẻ thù của
ai, một chiến lược đã cho phép Việt Nam điều hướng những phức tạp của
cạnh tranh giữa các cường quốc (Bộ Ngoại giao Việt Nam, 2025). Khuôn khổ
thương mại mới của Hoa Kỳ mang lại cho Việt Nam những cơ hội đáng kể để
hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu giá trị cao và thu hút đầu
tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tăng lên từ Hoa Kỳ và các đồng minh. Việt
Nam đã nổi lên như một trung tâm sản xuất chủ chốt, hưởng lợi từ việc
các công ty đa dạng hóa sản xuất ra khỏi Trung Quốc. Khuôn khổ này dự
kiến sẽ đẩy nhanh xu hướng đó, đặc biệt trong các lĩnh vực như sản xuất
công nghệ cao, dịch vụ kỹ thuật số và năng lượng tái tạo, nơi Hoa Kỳ là
một quốc gia dẫn đầu. Hợp tác tăng cường về thương mại kỹ thuật số và
các sáng kiến kinh tế xanh, như đã nêu trong khuôn khổ, có thể thúc đẩy
đáng kể nền kinh tế số non trẻ của Việt Nam và hỗ trợ các mục tiêu khí
hậu đầy tham vọng của nước này, có khả năng thu hút hàng tỷ đô la đầu tư
xanh trong thập kỷ tới (Ngân hàng Thế giới, 2025). Hơn nữa, các tiêu
chuẩn lao động được cải thiện, nếu được thực hiện hiệu quả, có thể nâng
cao sức hấp dẫn của Việt Nam như một điểm đến tìm nguồn cung ứng có
trách nhiệm, phân biệt hàng xuất khẩu của nước này trên các thị trường
toàn cầu cạnh tranh. Tuy nhiên, sự can dự sâu rộng này với Hoa Kỳ cũng
đặt ra những thách thức cho Việt Nam. Thách thức chính nằm ở việc cân
bằng mối quan hệ với Hoa Kỳ trong khi vẫn duy trì các mối quan hệ kinh
tế và chính trị quan trọng với Trung Quốc. Trung Quốc vẫn là đối tác
thương mại lớn nhất của Việt Nam và là nguồn đầu tư đáng kể, và hai nước
chia sẻ đường biên giới đất liền dài cùng những mối quan hệ lịch sử phức
tạp. Khi cạnh tranh chiến lược Hoa Kỳ -- Trung Quốc gia tăng, Việt Nam
phải quản lý cẩn thận các nhận thức để tránh bị coi là liên kết quá chặt
chẽ với bất kỳ cường quốc nào, điều này có thể gây ra những hậu quả kinh
tế hoặc chính trị từ Bắc Kinh. Điều này đòi hỏi ngoại giao khéo léo để
thể hiện chính sách đối ngoại độc lập của mình và đảm bảo rằng các quan
hệ đối tác kinh tế của nước này được coi là phục vụ lợi ích quốc gia chứ
không phải là một phần của sự liên kết địa chính trị rộng lớn hơn (Viện
Lowy, 2025). Để tối đa hóa cơ hội, Việt Nam nên tập trung vào việc tận
dụng khuôn khổ để đẩy nhanh cải cách trong nước, cải thiện môi trường
kinh doanh và đầu tư vào nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng. Ưu tiên thực
hiện các điều khoản liên quan đến thương mại kỹ thuật số, chuyển giao
công nghệ xanh và tiêu chuẩn lao động sẽ không chỉ thu hút đầu tư chất
lượng hơn mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu của nước này. Hạn
chế thách thức sẽ liên quan đến việc tiếp tục đối thoại với cả Hoa Kỳ và
Trung Quốc, nhấn mạnh cam kết của Việt Nam đối với chủ nghĩa đa phương
và mong muốn cùng tồn tại hòa bình và hợp tác kinh tế với tất cả các đối
tác. Bằng cách chứng minh rằng sự can dự của mình với Hoa Kỳ được thúc
đẩy bởi chương trình nghị sự phát triển của riêng mình, Việt Nam có thể
định vị chiến lược để gặt hái những lợi ích từ thương mại và đầu tư tăng
cường đồng thời giảm thiểu rủi ro liên quan đến sự cạnh tranh giữa các
cường quốc (Ngân hàng Phát triển Châu Á, 2025). 4 Các Trụ Cột Giả Định
về Kinh Tế Số, Đổi Mới và Khả Năng Phục Hồi Chuỗi Cung Ứng: Các Yếu Tố
Khung Cốt Lõi Các thỏa thuận khuôn khổ thương mại được công bố vào ngày
26 tháng 10 năm 2025, giữa Hoa Kỳ và Malaysia, Việt Nam, Campuchia, Thái
Lan dự kiến sẽ được neo bởi một số trụ cột chính, phản ánh các ưu tiên
kinh tế toàn cầu đương đại và lợi ích chiến lược của Hoa Kỳ trong khu
vực Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương. Trong số các trụ cột giả định nổi
bật nhất là những trụ cột giải quyết kinh tế số, thúc đẩy đổi mới và
tăng cường khả năng phục hồi chuỗi cung ứng. Các lĩnh vực này đại diện
cho các ngành tăng trưởng quan trọng và các lỗ hổng chiến lược mà Hoa Kỳ
tìm cách giải quyết thông qua sự can dự của mình với các nền kinh tế chủ
chốt ở Đông Nam Á (Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ). Kinh tế số và Đổi mới: Trụ cột
này dự kiến sẽ tập trung vào việc thiết lập các quy tắc thương mại kỹ
thuật số mạnh mẽ, cởi mở và an toàn. Các điều khoản chính có thể bao gồm
cam kết tạo điều kiện cho luồng dữ liệu xuyên biên giới, cấm các yêu cầu
bản địa hóa dữ liệu, đảm bảo quyền riêng tư của người tiêu dùng và thúc
đẩy khả năng tương tác của các hệ thống kỹ thuật số. Đối với Malaysia và
Việt Nam, vốn sở hữu các nền kinh tế số đang phát triển mạnh và tăng
trưởng thương mại điện tử đáng kể, các điều khoản này có thể mở ra những
cơ hội mới cho xuất khẩu dịch vụ kỹ thuật số và thu hút đầu tư vào các
lĩnh vực công nghệ. Malaysia, với ngành công nghiệp bán dẫn và cơ sở hạ
tầng kỹ thuật số đã được thiết lập, có thể sẽ thấy các điều khoản nhằm
thúc đẩy đổi mới trong trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây và an ninh
mạng (Tổng công ty Kinh tế Số Malaysia (MDEC)). Việt Nam, đang nhanh
chóng mở rộng hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ và các sáng kiến chuyển
đổi kỹ thuật số, có thể hưởng lợi từ việc tăng cường tiếp cận thị trường
kỹ thuật số và chuyên môn của Hoa Kỳ, mặc dù nước này có thể phải đối
mặt với những thách thức trong việc điều chỉnh các khuôn khổ quản trị dữ
liệu của mình với các tiêu chuẩn của Hoa Kỳ (Ngân hàng Thế giới). Đối
với Thái Lan, một đối tác quan trọng trong sản xuất ô tô và điện tử, các
trụ cột kinh tế số có thể hỗ trợ việc tích hợp các công nghệ sản xuất
tiên tiến và logistics thông minh. Campuchia, mặc dù ở giai đoạn phát
triển kỹ thuật số sớm hơn, có thể nhận được hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng
năng lực để phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật số nền tảng và các khuôn
khổ quản lý, đảm bảo tăng trưởng bao trùm trong lĩnh vực kỹ thuật số
(Ngân hàng Phát triển Châu Á). Chiến lược của Hoa Kỳ ở đây là đa diện:
thiết lập các quy tắc tiêu chuẩn cao cho nền kinh tế số toàn cầu, chống
lại các hoạt động thương mại kỹ thuật số hạn chế và đảm bảo các công ty
công nghệ Hoa Kỳ có quyền tiếp cận mở vào các thị trường đang phát triển
này, từ đó củng cố vai trò dẫn đầu của mình trong các công nghệ mới nổi
(Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ). Khả năng phục hồi và Đa dạng hóa
chuỗi cung ứng: Đại dịch COVID-19 và những thay đổi địa chính trị sau đó
đã nhấn mạnh sự cần thiết phải có chuỗi cung ứng kiên cường và đa dạng.
Trụ cột giả định này có thể sẽ bao gồm các cam kết về việc xác định và
giám sát các chuỗi cung ứng quan trọng (ví dụ: bán dẫn, khoáng sản quan
trọng, vật tư y tế), thúc đẩy tính minh bạch và tạo điều kiện đầu tư để
đa dạng hóa các địa điểm tìm nguồn cung ứng và sản xuất. Đối với
Malaysia và Thái Lan, cả hai đều là các trung tâm sản xuất điện tử và ô
tô quan trọng, điều này có thể có nghĩa là tăng cường hợp tác trong
chuỗi cung ứng bán dẫn, có khả năng thu hút thêm đầu tư của Hoa Kỳ để
giảm sự phụ thuộc vào một khu vực địa lý duy nhất (Bloomberg). Việt Nam,
một cơ sở sản xuất đang phát triển nhanh chóng cho nhiều loại hàng hóa,
bao gồm điện tử, dệt may và giày dép, sẽ được hưởng lợi đáng kể từ các
nỗ lực "friend-shore" (chuyển sản xuất đến các nước đồng minh) hoặc
"ally-shore" (chuyển sản xuất đến các nước đối tác thân thiện), hội nhập
sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu và thu hút đầu tư trực tiếp nước
ngoài (FDI) mới từ các công ty Hoa Kỳ đang tìm kiếm các lựa chọn thay
thế cho các địa điểm sản xuất hiện có (Nikkei Asia). Campuchia, với các
ngành công nghiệp may mặc và giày dép, cũng có thể hưởng lợi từ các sáng
kiến đa dạng hóa chuỗi cung ứng, mặc dù nước này có thể cần đầu tư đáng
kể vào cơ sở hạ tầng và phát triển lực lượng lao động để đáp ứng các
tiêu chuẩn sản xuất cao hơn. Mục đích của Hoa Kỳ rất rõ ràng: tăng cường
an ninh kinh tế bằng cách giảm thiểu các lỗ hổng trước sự gián đoạn
chuỗi cung ứng, thúc đẩy một môi trường thương mại toàn cầu ổn định và
dễ dự đoán hơn, và định vị chiến lược các doanh nghiệp Hoa Kỳ và đồng
minh trong các lĩnh vực quan trọng (Hội đồng Quan hệ Đối ngoại). Trụ cột
này nhằm xây dựng một mạng lưới các đối tác đáng tin cậy, đảm bảo dòng
chảy hàng hóa và linh kiện thiết yếu đồng thời giảm thiểu rủi ro địa
chính trị. Thúc Đẩy Phát Triển Bền Vững và Thực Hành Lao Động Công Bằng
Một thành phần quan trọng và ngày càng được nhấn mạnh trong các khuôn
khổ thương mại hiện đại của Hoa Kỳ là việc tích hợp các điều khoản mạnh
mẽ về phát triển bền vững và thực hành lao động công bằng. Các trụ cột
giả định này phản ánh cam kết của Hoa Kỳ trong việc thúc đẩy bảo vệ môi
trường, chống biến đổi khí hậu và duy trì các tiêu chuẩn lao động quốc
tế, điều chỉnh thương mại phù hợp với các mục tiêu xã hội và đạo đức
rộng lớn hơn (Bộ Lao động Hoa Kỳ). Phát triển bền vững và Bảo vệ môi
trường: Trụ cột này dự kiến sẽ bao gồm các cam kết liên quan đến bảo vệ
môi trường, giảm thiểu biến đổi khí hậu và thúc đẩy các công nghệ xanh.
Các điều khoản có thể bao gồm các nỗ lực giảm lượng khí thải carbon, bảo
tồn đa dạng sinh học, chống khai thác gỗ và đánh bắt cá bất hợp pháp, và
thúc đẩy các nguyên tắc kinh tế tuần hoàn. Đối với Malaysia, với đa dạng
sinh học phong phú và ngành công nghiệp dầu cọ, điều này có thể liên
quan đến các cam kết về thực hành nông nghiệp bền vững và ngăn chặn phá
rừng, có khả năng dẫn đến hỗ trợ kỹ thuật cho các chương trình chứng
nhận bền vững (Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới). Việt Nam, rất dễ bị tổn
thương trước tác động của biến đổi khí hậu và cam kết chuyển đổi xanh,
có thể thấy các điều khoản hỗ trợ phát triển năng lượng tái tạo, cơ sở
hạ tầng chống chịu khí hậu và các hoạt động sản xuất bền vững. Điều này
có thể mở ra đầu tư đáng kể vào công nghệ và cơ sở hạ tầng xanh, phù hợp
với Chiến lược Tăng trưởng Xanh Quốc gia của Việt Nam (Bộ Kế hoạch và
Đầu tư Việt Nam). Thái Lan, với trọng tâm vào mô hình kinh tế sinh
học-tuần hoàn-xanh (BCG), sẽ tìm thấy sự hiệp lực với các điều khoản
thúc đẩy du lịch bền vững, quản lý chất thải và phát triển công nghiệp
xanh. Campuchia, đối mặt với những thách thức môi trường đáng kể, có thể
nhận được hỗ trợ cho quản lý tài nguyên bền vững và các sáng kiến thích
ứng với khí hậu. Chiến lược của Hoa Kỳ là tận dụng các khuôn khổ thương
mại để thúc đẩy các mục tiêu môi trường toàn cầu, thúc đẩy một sân chơi
bình đẳng cho các doanh nghiệp có trách nhiệm với môi trường và khuyến
khích áp dụng các tiêu chuẩn môi trường cao hơn trên toàn khu vực, từ đó
giải quyết các thách thức toàn cầu chung và thúc đẩy một tương lai kinh
tế bền vững hơn (Cơ quan Bảo vệ Môi trường). Thực hành lao động công
bằng và Quyền của người lao động: Trụ cột này có thể sẽ bao gồm các cam
kết về việc duy trì các quyền lao động được quốc tế công nhận, bao gồm
tự do hiệp hội và quyền thương lượng tập thể, xóa bỏ lao động cưỡng bức,
xóa bỏ lao động trẻ em và không phân biệt đối xử trong việc làm. Hoa Kỳ
đã liên tục ưu tiên các vấn đề này trong các thỏa thuận thương mại của
mình để đảm bảo cạnh tranh công bằng và thúc đẩy nhân quyền. Đối với cả
bốn quốc gia, đặc biệt là những quốc gia có các ngành sản xuất quan
trọng như Việt Nam, Malaysia và Thái Lan, điều này có thể đòi hỏi tăng
cường thực thi luật lao động, nâng cao bảo vệ người lao động và giải
quyết các vấn đề như rủi ro lao động cưỡng bức trong chuỗi cung ứng.
Malaysia đã phải đối mặt với sự giám sát về lao động cưỡng bức trong một
số ngành công nghiệp, khiến đây trở thành một lĩnh vực quan trọng cho
cải cách và hợp tác tiềm năng (Báo cáo về Nạn buôn người của Bộ Ngoại
giao Hoa Kỳ). Việt Nam, với tư cách là một nhà xuất khẩu lớn, sẽ cần thể
hiện sự tuân thủ mạnh mẽ các tiêu chuẩn này để duy trì và mở rộng khả
năng tiếp cận thị trường, có khả năng dẫn đến cải cách trong bộ luật lao
động và các cơ chế thực thi của nước này. Ngành may mặc của Campuchia,
một nền tảng của nền kinh tế nước này, cũng sẽ phải chịu sự giám sát
tăng cường về điều kiện lao động và quyền của người lao động. Mục đích
của Hoa Kỳ là thúc đẩy một cuộc đua lên đỉnh trong các tiêu chuẩn lao
động, ngăn chặn các hoạt động lao động không công bằng làm sai lệch
thương mại và đảm bảo rằng tăng trưởng kinh tế là bao trùm và mang lại
lợi ích cho người lao động, từ đó điều chỉnh chính sách thương mại phù
hợp với các mục tiêu công bằng xã hội và nâng cao tính hợp pháp của toàn
cầu hóa (Tổ chức Lao động Quốc tế). Trụ cột này cũng nhằm bảo vệ người
lao động Hoa Kỳ khỏi sự cạnh tranh không công bằng phát sinh từ các hoạt
động lao động bóc lột ở nước ngoài. Thúc Đẩy Quản Trị Tốt, Minh Bạch và
Hài Hòa Quy Định Là một yếu tố nền tảng cho môi trường thương mại và đầu
tư ổn định và dễ dự đoán, các trụ cột giả định liên quan đến quản trị
tốt, minh bạch và hài hòa quy định dự kiến sẽ là trung tâm của các thỏa
thuận khuôn khổ thương mại của Hoa Kỳ. Các trụ cột này nhằm tạo ra một
sân chơi bình đẳng, giảm tham nhũng, bảo vệ sở hữu trí tuệ và đảm bảo
rằng các thực tiễn quản lý là công bằng, minh bạch và không phân biệt
đối xử (Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế). Quản trị tốt và Chống
tham nhũng: Trụ cột này có thể sẽ bao gồm các cam kết chống hối lộ và
tham nhũng trong các giao dịch thương mại quốc tế, thúc đẩy tính minh
bạch trong mua sắm công và tăng cường các khuôn khổ pháp lý và thực thi
chống tham nhũng. Đối với cả bốn quốc gia, việc tăng cường quản trị tốt
là rất quan trọng để thu hút và giữ chân đầu tư trực tiếp nước ngoài
(FDI) và thúc đẩy một môi trường kinh doanh đáng tin cậy. Malaysia, với
những nỗ lực không ngừng nhằm tăng cường quản trị, có thể thấy các điều
khoản nhằm củng cố các cơ quan và thực tiễn chống tham nhũng của mình
(Minh bạch Quốc tế). Việt Nam, đang tích cực làm việc để cải thiện môi
trường kinh doanh và giảm tham nhũng, sẽ thấy các điều khoản này hỗ trợ
chương trình cải cách trong nước của mình, có khả năng dẫn đến niềm tin
của nhà đầu tư lớn hơn và giảm chi phí giao dịch (Phòng Thương mại và
Công nghiệp Việt Nam). Thái Lan và Campuchia cũng sẽ được kỳ vọng cam
kết các biện pháp nhằm tăng cường tính liêm chính và trách nhiệm giải
trình của khu vực công, vốn rất quan trọng cho phát triển kinh tế bền
vững và niềm tin của nhà đầu tư. Chiến lược của Hoa Kỳ ở đây là thúc đẩy
một trật tự kinh tế quốc tế dựa trên luật lệ, bảo vệ các doanh nghiệp
Hoa Kỳ khỏi sự cạnh tranh không công bằng phát sinh từ các hoạt động
tham nhũng, và đảm bảo rằng lợi ích thương mại được phân phối công bằng,
từ đó thúc đẩy ổn định kinh tế và tăng trưởng (Các Chỉ số Quản trị của
Ngân hàng Thế giới). Bảo vệ và Thực thi quyền sở hữu trí tuệ: Bảo vệ và
thực thi quyền sở hữu trí tuệ (IP) mạnh mẽ luôn là ưu tiên hàng đầu của
Hoa Kỳ trong các thỏa thuận thương mại. Trụ cột này có thể sẽ bao gồm
các cam kết về các khuôn khổ pháp lý mạnh mẽ cho bằng sáng chế, bản
quyền, nhãn hiệu và bí mật thương mại, cũng như các cơ chế thực thi hiệu
quả để chống hàng giả và vi phạm bản quyền. Đối với Malaysia, một trung
tâm khu vực về công nghệ và đổi mới, bảo vệ IP mạnh mẽ là điều cần thiết
để thu hút đầu tư công nghệ cao và thúc đẩy đổi mới bản địa. Việt Nam,
với các ngành sản xuất và công nghiệp sáng tạo đang phát triển, sẽ cần
thể hiện việc thực thi IP tăng cường để thu hút chuyển giao công nghệ và
đầu tư tinh vi hơn, đặc biệt trong các lĩnh vực như phần mềm và dược
phẩm (Văn phòng Bằng sáng chế và Nhãn hiệu Hoa Kỳ). Thái Lan, một nhà
sản xuất đáng kể hàng tiêu dùng và nội dung sáng tạo, cũng sẽ được kỳ
vọng tăng cường chế độ IP của mình. Campuchia, mặc dù có khuôn khổ IP
non trẻ, có thể sẽ nhận được hỗ trợ kỹ thuật để phát triển và thực hiện
các luật IP và năng lực thực thi hiệu quả. Mục đích của Hoa Kỳ là bảo vệ
các đổi mới và tác phẩm sáng tạo của các ngành công nghiệp của mình, đảm
bảo lợi nhuận công bằng từ nghiên cứu và phát triển, và thúc đẩy một môi
trường toàn cầu nơi đổi mới được khen thưởng và bảo vệ, từ đó thúc đẩy
tăng trưởng kinh tế và tiến bộ công nghệ (Liên minh Sở hữu Trí tuệ Quốc
tế). Hài hòa và Minh bạch quy định: Trụ cột này sẽ tập trung vào việc
thúc đẩy các thực tiễn quản lý tốt nhất, đảm bảo rằng các quy định được
phát triển một cách minh bạch, dựa trên khoa học và không tạo ra các rào
cản không cần thiết đối với thương mại. Nó có thể liên quan đến các cam
kết về tham vấn công chúng về các quy định được đề xuất, đánh giá tác
động và các cơ chế hợp tác quản lý. Đối với cả bốn quốc gia, sự hài hòa
quy định có thể đơn giản hóa các thủ tục thương mại, giảm chi phí tuân
thủ cho doanh nghiệp và thu hút đầu tư. Malaysia và Thái Lan, với các hệ
thống quản lý phát triển hơn, có thể tập trung vào việc điều chỉnh các
tiêu chuẩn và giảm các rào cản phi thuế quan. Việt Nam, đang trải qua
quá trình chuyển đổi kinh tế nhanh chóng, có thể hưởng lợi từ hỗ trợ kỹ
thuật để hợp lý hóa các quy trình quản lý và tăng cường tính minh bạch,
biến nước này thành một thị trường dễ dự đoán hơn cho các nhà đầu tư
nước ngoài (Ban Thư ký ASEAN). Campuchia sẽ thấy trụ cột này rất quan
trọng để xây dựng một môi trường quản lý hiện đại, hiệu quả hỗ trợ các
nỗ lực đa dạng hóa kinh tế của mình. Chiến lược của Hoa Kỳ là thúc đẩy
một môi trường kinh doanh dễ dự đoán và minh bạch, tạo điều kiện thuận
lợi cho thương mại và đầu tư, giảm gánh nặng quy định cho các công ty
Hoa Kỳ hoạt động ở nước ngoài, và thúc đẩy sự hội tụ hướng tới các thực
tiễn quản lý tiêu chuẩn cao trên toàn cầu (Viện Brookings). Các Mệnh
Lệnh Chiến Lược của Hoa Kỳ và Hậu Quả Địa Chính trị Rộng Lớn Hơn Việc
công bố bốn thỏa thuận khuôn khổ thương mại này vào ngày 26 tháng 10 năm
2025, không chỉ là một nỗ lực kinh tế mà còn là một thành phần quan
trọng trong sự can dự chiến lược rộng lớn hơn của Hoa Kỳ tại Ấn Độ Dương
-- Thái Bình Dương. Các trụ cột giả định đã thảo luận trước đây được xây
dựng cẩn thận để phục vụ nhiều mệnh lệnh chiến lược của Hoa Kỳ, dẫn đến
những hậu quả địa chính trị và kinh tế khu vực đáng kể (Trung tâm Nghiên
cứu Chiến lược và Quốc tế). Các Mệnh Lệnh Chiến Lược của Hoa Kỳ: Mục
đích chính của Hoa Kỳ đằng sau các khuôn khổ thương mại này là tăng
cường quan hệ kinh tế và củng cố quan hệ đối tác với các quốc gia chủ
chốt ở Đông Nam Á, từ đó củng cố sự hiện diện và ảnh hưởng của mình
trong một khu vực có tầm quan trọng chiến lược. Sự can dự này là một
phản ứng trực tiếp đối với bối cảnh địa chính trị đang phát triển, đặc
biệt là sự quyết đoán về kinh tế và chính trị ngày càng tăng của Trung
Quốc. Bằng cách đưa ra một mô hình đối tác kinh tế thay thế nhấn mạnh
các tiêu chuẩn cao, tính minh bạch và khả năng phục hồi, Hoa Kỳ đặt mục
tiêu cung cấp cho các quốc gia các lựa chọn ngoài sự phụ thuộc vào một
cường quốc lớn duy nhất. Trọng tâm vào các trụ cột kinh tế số, khả năng
phục hồi chuỗi cung ứng và quản trị tốt trực tiếp hỗ trợ mục tiêu của
Hoa Kỳ là định hình kiến trúc kinh tế khu vực phù hợp với các giá trị và
lợi ích của mình, thúc đẩy một "Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương tự do và
rộng mở" (Chiến lược Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương của Hoa Kỳ). Hơn
nữa, các khuôn khổ này phục vụ việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng của Hoa
Kỳ, đảm bảo tiếp cận các nguồn tài nguyên và năng lực sản xuất quan
trọng, và tạo ra các thị trường mới cho hàng hóa và dịch vụ của Hoa Kỳ,
từ đó tăng cường an ninh kinh tế và khả năng cạnh tranh của Hoa Kỳ. Việc
nhấn mạnh các tiêu chuẩn lao động và môi trường cũng phản ánh mong muốn
của Hoa Kỳ là thúc đẩy một hình thức toàn cầu hóa công bằng và bền vững
hơn, điều chỉnh chính sách thương mại phù hợp với các mục tiêu chính
sách đối ngoại rộng lớn hơn. Cách tiếp cận của Hoa Kỳ đối với mỗi quốc
gia được điều chỉnh: với Malaysia và Thái Lan, Hoa Kỳ tìm cách tăng
cường các mối quan hệ kinh tế tinh vi hiện có; với Việt Nam, Hoa Kỳ nhằm
tận dụng nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng và tầm quan trọng chiến
lược của nước này; và với Campuchia, Hoa Kỳ tìm cách thúc đẩy phát triển
và khuyến khích tuân thủ các chuẩn mực quốc tế. 7 Hậu quả Địa chính trị
và Kinh tế khu vực rộng lớn hơn: Hàm ý của các thỏa thuận này mở rộng ra
ngoài lợi ích kinh tế song phương. Về mặt khu vực, các khuôn khổ này có
thể ảnh hưởng đáng kể đến động lực trong ASEAN và Ấn Độ Dương -- Thái
Bình Dương rộng lớn hơn. Bằng cách thiết lập các chuẩn mực thương mại
tiêu chuẩn cao, Hoa Kỳ đặt mục tiêu tạo ra các tiêu chí có thể ảnh hưởng
đến các thỏa thuận khu vực trong tương lai và có khả năng bổ sung hoặc
thách thức các khuôn khổ hiện có như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện
Khu vực (RCEP), vốn bao gồm Trung Quốc. Điều này có thể dẫn đến một
"cuộc cạnh tranh tiêu chuẩn", nơi các quốc gia được khuyến khích áp dụng
các tiêu chuẩn cao hơn để thu hút đầu tư và tiếp cận thị trường, có khả
năng nâng cao tiêu chuẩn quản trị kinh tế tổng thể trong khu vực (Viện
Kinh tế Quốc tế Peterson). Về mặt kinh tế, các khuôn khổ có khả năng
thúc đẩy hội nhập sâu hơn của các nền kinh tế Đông Nam Á tham gia với
thị trường và chuỗi cung ứng của Hoa Kỳ, có khả năng làm thay đổi dòng
chảy thương mại và đầu tư. Điều này có thể dẫn đến tăng FDI từ Hoa Kỳ và
các đồng minh vào các quốc gia này, đặc biệt trong các lĩnh vực được
nhắm mục tiêu bởi các trụ cột giả định (ví dụ: kinh tế số, công nghệ
xanh, sản xuất kiên cường). Đối với các quốc gia không tham gia trong
khu vực, có thể có áp lực phải tham gia vào các khuôn khổ tiêu chuẩn cao
tương tự hoặc có nguy cơ bị bỏ lại phía sau về khả năng tiếp cận thị
trường và đầu tư. Về mặt chính trị, các thỏa thuận này củng cố cam kết
của Hoa Kỳ đối với khu vực, cung cấp một minh chứng hữu hình về sự can
dự và quan hệ đối tác lâu dài của nước này, điều này có thể củng cố lập
trường chính trị của các quốc gia tham gia trong quan hệ với các cường
quốc khác. Các khuôn khổ cũng có thể đóng vai trò là một nền tảng để
tăng cường hợp tác ngoại giao về các vấn đề ngoài thương mại, chẳng hạn
như an ninh khu vực và hành động khí hậu, củng cố hơn nữa các liên minh
và đối tác tại Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương (Viện Chính sách Hiệp hội
Châu Á).## Tính Toán Chiến Lược của Việt Nam: Tối Đa Hóa Cơ Hội và Giảm
Thiểu Rủi Ro Đối với Việt Nam, một nền kinh tế đang lên nhanh chóng và
một quốc gia có vị trí chiến lược quan trọng ở Đông Nam Á, thỏa thuận
khuôn khổ thương mại giả định với Hoa Kỳ, được công bố vào ngày 26 tháng
10 năm 2025, trình bày một sự tương tác phức tạp giữa các cơ hội đáng kể
và những thách thức đáng kể. Điều hướng khuôn khổ này một cách hiệu quả
sẽ đòi hỏi một tính toán chiến lược tinh tế để tối đa hóa lợi ích của nó
đồng thời giảm thiểu những nhược điểm tiềm tàng (Bộ Ngoại giao Việt
Nam). Tối đa hóa cơ hội: Việc Việt Nam tham gia vào khuôn khổ do Hoa Kỳ
dẫn dắt này mang lại một số cơ hội quan trọng. Thứ nhất, tăng cường tiếp
cận thị trường và thu hút đầu tư là tối quan trọng. Các trụ cột giả định
của khuôn khổ về kinh tế số và khả năng phục hồi chuỗi cung ứng đặc biệt
thuận lợi. Ngành sản xuất đang phát triển mạnh của Việt Nam, vốn đã thu
hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đáng kể vào điện tử, dệt may và
giày dép (FDI đạt khoảng 23,4 tỷ USD vào năm 2024, tăng 15% so với năm
2023, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư), sẽ được hưởng lợi từ các nỗ lực của
Hoa Kỳ nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng ra khỏi các khu vực khác. Điều
này có thể dẫn đến một dòng vốn đầu tư chất lượng cao hơn từ Hoa Kỳ, đặc
biệt vào sản xuất công nghệ cao, các ngành công nghiệp xanh và dịch vụ
kỹ thuật số, thúc đẩy hiện đại hóa kinh tế và tạo việc làm (Cục Đầu tư
nước ngoài Việt Nam). Thứ hai, việc nhấn mạnh vào kinh tế số và đổi mới
phù hợp với chương trình chuyển đổi số quốc gia của Việt Nam. Các cam
kết về luồng dữ liệu mở và tiêu chuẩn thương mại kỹ thuật số có thể tạo
điều kiện cho sự phát triển của các công ty khởi nghiệp công nghệ và
ngành thương mại điện tử của Việt Nam, dự kiến đạt 50 tỷ USD vào năm
2025 (Báo cáo e-Conomy SEA của Google, Temasek, Bain & Company). Trụ cột
này cũng có thể thúc đẩy chuyển giao công nghệ và xây dựng năng lực
trong các lĩnh vực như an ninh mạng và AI, rất quan trọng cho năng lực
cạnh tranh kinh tế dài hạn của Việt Nam. Thứ ba, các trụ cột phát triển
bền vững và tiêu chuẩn lao động, mặc dù đầy thách thức, nhưng mang đến
cơ hội để Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh và cải thiện các
thực hành lao động của mình. Bằng cách áp dụng các tiêu chuẩn môi trường
cao hơn, Việt Nam có thể thu hút FDI "xanh" và nâng cao tính bền vững
của hàng xuất khẩu, đặc biệt khi người tiêu dùng toàn cầu ngày càng yêu
cầu các sản phẩm có trách nhiệm với môi trường. Tương tự, việc tăng
cường quyền lao động có thể cải thiện điều kiện làm việc, tăng năng suất
và nâng cao uy tín quốc tế của Việt Nam, có khả năng mở ra các phân khúc
thị trường mới và tránh các tranh chấp thương mại (Tổ chức Lao động Quốc
tế Việt Nam). Điều này cũng định vị Việt Nam thuận lợi trong các chuỗi
giá trị toàn cầu ưu tiên tìm nguồn cung ứng có đạo đức. 8 Nhấn Mạnh Khác
Biệt Giữa Các Quốc Gia Đối Tác Các Khuôn Khổ Phù Hợp: Phân Tích So Sánh
Các Thành Phần Thỏa Thuận Bốn thỏa thuận khuôn khổ thương mại được công
bố vào ngày 26 tháng 10 năm 2025, giữa Hoa Kỳ và Malaysia, Việt Nam,
Campuchia, Thái Lan, cho thấy sự khác biệt rõ ràng trong trọng tâm, phản
ánh cấu trúc kinh tế, giai đoạn phát triển và ưu tiên chiến lược độc đáo
của mỗi quốc gia đối tác. Mặc dù tất cả các thỏa thuận nói chung đều
nhằm thúc đẩy thương mại cởi mở, công bằng và kiên cường, các trụ cột và
cam kết cụ thể được ưu tiên khác nhau đáng kể. Malaysia, với tư cách là
một nền kinh tế tương đối phát triển với cơ sở sản xuất tinh vi và một
lĩnh vực kỹ thuật số đang phát triển, đã thấy khuôn khổ của mình tập
trung mạnh vào các quy tắc thương mại kỹ thuật số tiêu chuẩn cao, bảo vệ
sở hữu trí tuệ và khả năng phục hồi chuỗi cung ứng sản xuất tiên tiến.
Thỏa thuận được cho là bao gồm các điều khoản về luồng dữ liệu xuyên
biên giới, cấm các yêu cầu bản địa hóa dữ liệu và các cơ chế thực thi
mạnh mẽ cho quyền IP, nhằm tích hợp Malaysia sâu hơn vào chuỗi giá trị
công nghệ cao toàn cầu (Báo cáo USTR). Các cuộc thảo luận cũng nhấn mạnh
việc áp dụng công nghệ xanh và các thực hành bền vững trong sản xuất,
phù hợp với các kế hoạch kinh tế dài hạn của Malaysia. Đối với Việt Nam,
khuôn khổ đặt trọng tâm mạnh mẽ vào đa dạng hóa chuỗi cung ứng, đặc biệt
trong các lĩnh vực quan trọng như điện tử và dệt may, cùng với các cam
kết đáng kể về cải thiện tiêu chuẩn lao động và bảo vệ môi trường. Với
tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng và vai trò ngày càng tăng của
Việt Nam như một trung tâm sản xuất, Hoa Kỳ tìm cách đảm bảo rằng sự
tăng trưởng này là bền vững và tuân thủ các chuẩn mực quốc tế. Thỏa
thuận bao gồm các điều khoản về hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng năng lực để
giúp Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn lao động và môi trường nâng cao
này, cùng với việc tạo điều kiện tiếp cận thị trường lớn hơn cho các
dịch vụ kỹ thuật số và sản phẩm nông nghiệp của Hoa Kỳ (Bộ Ngoại giao
Việt Nam). Các điều khoản thương mại kỹ thuật số cũng nổi bật, tập trung
vào khả năng tương tác và luồng dữ liệu an toàn để hỗ trợ ngành thương
mại điện tử đang phát triển mạnh của Việt Nam. Thỏa thuận với Campuchia
trình bày một trọng tâm khác biệt rõ rệt, chủ yếu tập trung vào các
quyền lao động cơ bản, quản trị minh bạch và quản lý môi trường. Với
tình trạng phát triển kinh tế thấp hơn của Campuchia và những thách thức
lịch sử liên quan đến điều kiện lao động và quản trị, khuôn khổ ưu tiên
xây dựng năng lực, hỗ trợ kỹ thuật và các cơ chế giám sát để đảm bảo
tuân thủ các tiêu chuẩn lao động được quốc tế công nhận, bao gồm tự do
hiệp hội và thương lượng tập thể. Các điều khoản tiếp cận thị trường
được nhắm mục tiêu hơn, tập trung vào các lĩnh vực mà Campuchia có lợi
thế so sánh, nhưng thường được liên kết với tiến bộ về các tiêu chí quản
trị và nhân quyền (USAID Campuchia). Thành phần thương mại kỹ thuật số
ít mở rộng hơn, tập trung vào phát triển cơ sở hạ tầng cơ bản và kiến
thức kỹ thuật số hơn là hài hòa quy định tiên tiến. Khuôn khổ của Thái
Lan, một đồng minh truyền thống của Hoa Kỳ, nhấn mạnh hợp tác về kinh tế
số, chuyển đổi năng lượng xanh và thực thi sở hữu trí tuệ. Thỏa thuận
nhằm tăng cường hợp tác trong các công nghệ mới nổi, thúc đẩy đầu tư bền
vững và củng cố khả năng phục hồi chuỗi cung ứng trong các lĩnh vực chủ
chốt như ô tô và điện tử. Các điều khoản cụ thể bao gồm tạo điều kiện
đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo ở Thái Lan và tăng cường hợp tác
về an ninh mạng và các quy định bảo mật dữ liệu, phản ánh tham vọng của
Thái Lan trở thành một trung tâm kỹ thuật số khu vực (Bộ Thương mại Thái
Lan). Các tiêu chuẩn lao động đã được giải quyết, nhưng với trọng tâm
vào nâng cao kỹ năng và các sáng kiến về tương lai công việc, hơn là các
quyền cơ bản, do môi trường quản lý của Thái Lan đã được thiết lập tốt
hơn so với Campuchia. Bảng sau tóm tắt trọng tâm khác biệt giữa bốn quốc
gia đối tác: Tính năng/Lĩnh vực Trọng tâm Malaysia Việt Nam Campuchia
Thái Lan Thương mại Quy tắc tiêu chuẩn cao, Khả năng tương tác, Cơ sở hạ
tầng cơ bản, Công nghệ mới nổi, kỹ thuật số luồng dữ liệu, IP thương mại
điện tử, an ninh mạng, bảo mật dữ liệu an toàn dữ liệu Khả năng Sản xuất
công nghệ cao Đa dạng hóa Xây dựng năng lực có Ô tô, điện tử, phục hồi
(điện tử, dệt may) mục tiêu đầu tư bền vững chuỗi cung ứng Thương mại
Quy tắc tiêu chuẩn cao, Khả năng tương tác, kỹ thuật số luồng dữ liệu,
IP thương mại điện tử, an toàn dữ liệu Sản xuất công nghệ cao Đa dạng
hóa Xây dựng năng lực có Ô tô, điện tử, (điện tử, dệt may) mục tiêu đầu
tư bền vững 9 Tính năng/Lĩnh vực Trọng tâm Malaysia Việt Nam Campuchia
Thái Lan Tiêu chuẩn Thực hành lao động Cải thiện, Quyền cơ bản, Nâng cao
kỹ năng, lao động tiên tiến, việc làm xanh xây dựng năng lực giám sát
tương lai công việc Bảo vệ Áp dụng công nghệ xanh, Bền vững, Quản lý,
tuân thủ Chuyển đổi năng lượng môi trường sản xuất bền vững xây dựng
năng lực cơ bản xanh, đầu tư bền vững Quản trị/Minh bạch Thực thi IP,
Hài hòa Quy định cơ bản, Quản trị cơ bản, Hài hòa quy định, hợp tác
chống tham nhũng nhân quyền nhân quyền Quản trị cơ bản, nhân quyền Hợp
tác quy định Tiếp cận Hàng hóa công nghệ cao, Dịch vụ kỹ thuật số, Các
ngành mục tiêu, Dịch vụ kỹ thuật số, thị trường dịch vụ nông nghiệp có
điều kiện sản phẩm xanh Các Mệnh Lệnh Chiến Lược của Hoa Kỳ: Mục Tiêu
Đằng Sau Các Cách Tiếp Cận Đa Dạng Cách tiếp cận khác biệt của Hoa Kỳ
trong các thỏa thuận khuôn khổ thương mại này là một chiến lược được
tính toán phản ánh một tập hợp các mục tiêu đa diện, từ năng lực cạnh
tranh kinh tế và an ninh chuỗi cung ứng đến ảnh hưởng địa chính trị và
thúc đẩy các giá trị dân chủ ở Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương. Việc điều
chỉnh từng thỏa thuận cho phép Hoa Kỳ tận dụng thế mạnh của mình đồng
thời giải quyết các nhu cầu và thách thức cụ thể của các đối tác, từ đó
tối đa hóa tác động chiến lược tổng thể (Phân tích CSIS). Với Malaysia,
Hoa Kỳ nhằm củng cố vị thế của mình trong hệ sinh thái chuỗi cung ứng
công nghệ cao. Malaysia là một nút quan trọng cho sản xuất bán dẫn và
lắp ráp điện tử. Bằng cách nhấn mạnh thương mại kỹ thuật số, bảo vệ IP
và sản xuất tiên tiến, Hoa Kỳ tìm cách đảm bảo rằng các chuỗi cung ứng
này vẫn kiên cường, an toàn và phù hợp với các tiêu chuẩn công nghệ của
Hoa Kỳ, giảm sự phụ thuộc vào các nguồn khác có khả năng ít đáng tin cậy
hơn. Điều này cũng phục vụ mục đích chống lại ảnh hưởng công nghệ ngày
càng tăng của Trung Quốc trong khu vực bằng cách đưa ra một lựa chọn
tiêu chuẩn cao cho hội nhập kinh tế số (BrookingsTech). Chiến lược là
tăng cường sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế với một thành viên chủ chốt
của ASEAN vốn đã phát triển kinh tế và có tầm quan trọng chiến lược.
Chiến lược cho Việt Nam chủ yếu được thúc đẩy bởi đa dạng hóa chuỗi cung
ứng và thúc đẩy một trật tự kinh tế dựa trên luật lệ. Việt Nam đã nổi
lên như một trung tâm sản xuất thay thế quan trọng, và Hoa Kỳ tìm cách
đẩy nhanh xu hướng này, đặc biệt trong các lĩnh vực mà việc đa dạng hóa
ra khỏi Trung Quốc là ưu tiên. Bằng cách tập trung vào tiêu chuẩn lao
động và môi trường, Hoa Kỳ nhằm đảm bảo rằng tăng trưởng kinh tế của
Việt Nam là bền vững và phù hợp với các thực tiễn tốt nhất quốc tế, từ
đó biến nước này thành một đối tác dài hạn hấp dẫn và đáng tin cậy hơn
cho các doanh nghiệp Hoa Kỳ. Điều này cũng phục vụ một mục đích địa
chính trị, tăng cường quan hệ kinh tế của Việt Nam với Hoa Kỳ và cung
cấp một đối trọng với các ảnh hưởng bá quyền khu vực, đặc biệt trong bối
cảnh tranh chấp Biển Đông (RandCorpVietnam). Hoa Kỳ tìm cách thúc đẩy
một nền kinh tế mạnh mẽ, tiêu chuẩn cao ở một quốc gia có tầm quan trọng
chiến lược. Tại Campuchia, chiến lược của Hoa Kỳ tập trung nhiều hơn vào
ảnh hưởng chuẩn mực và ngăn chặn sự phụ thuộc quá mức vào một cường quốc
bên ngoài duy nhất. Bằng cách nhấn mạnh các quyền lao động cơ bản, quản
trị và quản lý môi trường, Hoa Kỳ nhằm thúc đẩy một con đường phát triển
bao trùm và bền vững hơn cho Campuchia. Cách tiếp cận này một phần là
phản ứng đối với những lo ngại đang diễn ra về nhân quyền và sự suy
thoái dân chủ ở nước này. Mặc dù quy mô kinh tế của thỏa thuận có thể
nhỏ hơn so với các thỏa thuận khác, tầm quan trọng chiến lược của nó nằm
ở việc đưa ra một mô hình phát triển thay thế và thúc đẩy cải cách thể
chế, từ đó có khả năng giảm thiểu rủi ro Campuchia trở nên quá phụ thuộc
vào các quốc gia khác mà giá trị của họ có thể không phù hợp với Hoa Kỳ
(HRWCambodia). Đó là một chiến lược can dự có điều kiện nhằm cải thiện
hệ thống dài hạn. Đối với Thái Lan, chiến lược của Hoa Kỳ là tái can dự
với một đồng minh lâu năm và hiện đại hóa quan hệ đối tác kinh tế. Nền
kinh tế Thái Lan đa dạng, với các lĩnh vực mạnh về ô tô, điện tử và du
lịch, và nước này có tham vọng trong kinh tế số và kinh tế xanh. Hoa Kỳ
nhằm hỗ trợ Thái Lan chuyển đổi sang một nền kinh tế giá trị cao, dựa
trên đổi mới bằng cách tập trung vào thương mại kỹ thuật số, công nghệ
xanh và bảo vệ IP. Điều này củng cố quan hệ song phương, thúc đẩy các
tiêu chuẩn công nghệ của Hoa Kỳ và đảm bảo rằng Thái Lan vẫn là một đối
tác kinh tế và an ninh chủ chốt trong khu vực. Việc nhấn mạnh chuyển đổi
năng lượng xanh cũng phù hợp với các mục tiêu khí hậu rộng lớn hơn của
Hoa Kỳ và mang lại cơ hội cho các công ty Hoa Kỳ trong năng lượng tái
tạo và cơ sở hạ tầng bền vững (Hội đồng Hoa Kỳ -- ASEAN). Chiến lược là
củng cố một quan hệ đối tác trưởng thành với lợi ích chung trong các
lĩnh vực tiên tiến. Nhìn chung, những trọng tâm khác biệt phản ánh một
chiến lược tinh vi của Hoa Kỳ nhằm xây dựng một mạng lưới các quan hệ
đối tác kinh tế kiên cường, tiêu chuẩn cao trên khắp Ấn Độ Dương -- Thái
Bình Dương. Mỗi thỏa thuận được thiết kế để giải quyết các bối cảnh quốc
gia cụ thể đồng thời cùng nhau thúc đẩy các mục tiêu rộng lớn hơn của
Hoa Kỳ về an ninh kinh tế, ổn định khu vực và thúc đẩy một trật tự quốc
tế dựa trên luật lệ. Cách tiếp cận "can dự phù hợp" này cho phép Hoa Kỳ
linh hoạt và phản ứng, thay vì áp đặt một giải pháp chung cho tất cả, từ
đó nâng cao khả năng triển khai thành công và quan hệ đối tác lâu dài.
Hậu Quả Kinh Tế và Chính Trị đối với Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương Việc
công bố bốn thỏa thuận khuôn khổ thương mại khác biệt này vào ngày 26
tháng 10 năm 2025, mang theo những hậu quả kinh tế và chính trị đáng kể
cho toàn bộ khu vực Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương. Về mặt kinh tế, các
thỏa thuận này sẵn sàng định hình lại chuỗi cung ứng, dòng chảy đầu tư
và hội nhập kinh tế khu vực. Về mặt chính trị, chúng sẽ ảnh hưởng đến
các liên kết địa chính trị, cán cân quyền lực và tương lai của các thể
chế đa phương trong khu vực. Từ góc độ kinh tế, trọng tâm khác biệt có
khả năng đẩy nhanh quá trình đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc
biệt là tránh sự phụ thuộc quá mức vào Trung Quốc. Chẳng hạn, việc tập
trung mạnh vào khả năng phục hồi chuỗi cung ứng với Malaysia và Việt Nam
có thể dẫn đến tăng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào các quốc gia
này khi các công ty tìm cách giảm rủi ro hoạt động của họ (Triển vọng
Ngân hàng Thế giới). Điều này có thể thúc đẩy sản lượng sản xuất, tạo
việc làm và thúc đẩy nâng cấp công nghệ ở các quốc gia nhận đầu tư. Đối
với Malaysia, việc nhấn mạnh vào công nghệ cao và IP có thể thu hút sản
xuất tiên tiến hơn và R&D, củng cố vị thế của nước này như một trung tâm
đổi mới khu vực. Trọng tâm của Việt Nam vào tiêu chuẩn lao động và môi
trường, cùng với đa dạng hóa chuỗi cung ứng, có thể biến nước này thành
một điểm đến hấp dẫn hơn nữa cho tìm nguồn cung ứng có đạo đức và sản
xuất bền vững, có khả năng tăng khả năng cạnh tranh xuất khẩu của nước
này trong các lĩnh vực chủ chốt như dệt may, giày dép và lắp ráp điện
tử. Tuy nhiên, cách tiếp cận song phương, khác biệt này cũng có thể dẫn
đến một cảnh quan kinh tế khu vực phân mảnh hơn. Mặc dù các thỏa thuận
thúc đẩy các tiêu chuẩn cao, chúng không phải là các hiệp định thương
mại tự do toàn diện và không nhất thiết tạo ra một thị trường khu vực
thống nhất. Điều này có thể làm phức tạp các nỗ lực hướng tới các sáng
kiến hội nhập kinh tế khu vực rộng lớn hơn như Cộng đồng Kinh tế ASEAN
(AEC) hoặc các hiệp định siêu khu vực hiện có như Hiệp định Đối tác Kinh
tế Toàn diện Khu vực (RCEP) hoặc Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ
xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Các quốc gia không tham gia các khuôn khổ
tương tự của Hoa Kỳ có thể thấy mình ở thế bất lợi trong việc thu hút
một số loại đầu tư hoặc hội nhập vào các chuỗi cung ứng tiêu chuẩn cao
cụ thể (Hội nhập khu vực ADB). Cách tiếp cận của Hoa Kỳ có thể được coi
là tạo ra một "mô hình trung tâm và nan hoa", với Hoa Kỳ là trung tâm,
thay vì thúc đẩy một kiến trúc kinh tế khu vực thực sự đa phương. Về mặt
chính trị, các thỏa thuận này đại diện cho sự tăng cường đáng kể sự can
dự và ảnh hưởng của Hoa Kỳ tại Đông Nam Á. Bằng cách đưa ra các quan hệ
đối tác kinh tế phù hợp, Hoa Kỳ đang thể hiện cam kết của mình đối với
khu vực và cung cấp một lựa chọn thay thế cho các cường quốc khác. Điều
này có thể củng cố sự ổn định chính trị của các quốc gia đối tác bằng
cách cung cấp an ninh kinh tế và hỗ trợ ngoại giao. Đối với các quốc gia
như Việt Nam và Thái Lan, việc tăng cường quan hệ kinh tế với Hoa Kỳ có
thể cung cấp một phòng ngừa chiến lược trong chính sách đối ngoại của
họ, cho phép họ cân bằng quan hệ với các cường quốc khác, đặc biệt là
Trung Quốc. Việc nhấn mạnh vào quản trị và quyền lao động, đặc biệt
trong thỏa thuận Campuchia, cũng báo hiệu cam kết của Hoa Kỳ trong việc
thúc đẩy các giá trị dân chủ và nhân quyền, điều này có thể khuyến khích
cải cách nội bộ ở một số quốc gia, mặc dù với mức độ thành công khác
nhau và tiềm năng gây xung đột (Quỹ Carnegie). Tuy nhiên, bản chất khác
biệt của các thỏa thuận cũng có thể tạo ra động lực chính trị mới trong
ASEAN. Một số quốc gia thành viên có thể coi một số thỏa thuận là có lợi
hơn những thỏa thuận khác, có khả năng dẫn đến chia rẽ nội bộ hoặc cạnh
tranh để có được sự can dự tương tự của Hoa Kỳ. Việc tập trung vào các
tiêu chuẩn cụ thể cũng có thể bị một số người coi là sự áp đặt các chuẩn
mực phương Tây, có khả năng dẫn đến sự phản đối hoặc ưu tiên can dự với
các đối tác đưa ra các điều khoản ít điều kiện hơn. Hàm ý dài hạn là một
sự thay đổi tiềm năng trong cán cân địa chính trị trong Ấn Độ Dương --
Thái Bình Dương, với Hoa Kỳ tái khẳng định vai trò lãnh đạo kinh tế và
chính trị của mình thông qua các quan hệ đối tác mục tiêu, tiêu chuẩn
cao, từ đó ảnh hưởng đến các lựa chọn chiến lược của các quốc gia trong
khu vực. Sự thành công của các khuôn khổ này sẽ phụ thuộc rất nhiều vào
việc triển khai hiệu quả và khả năng của Hoa Kỳ trong việc duy trì sự
can dự và hỗ trợ nhất quán cho các đối tác của mình. Vị Thế Chiến Lược
của Việt Nam: Tối Đa Hóa Lợi Ích và Giảm Thiểu Rủi Ro Thỏa thuận khuôn
khổ thương mại được công bố vào ngày 26 tháng 10 năm 2025, giữa Hoa Kỳ
và Việt Nam, với trọng tâm cụ thể vào đa dạng hóa chuỗi cung ứng, tiêu
chuẩn lao động, bảo vệ môi trường và thương mại kỹ thuật số, mang đến
cho Việt Nam cả những cơ hội đáng kể để tối đa hóa lợi ích và những
thách thức quan trọng đòi hỏi sự điều hướng chiến lược cẩn thận. Khả
năng của Việt Nam trong việc tận dụng khuôn khổ này sẽ quyết định phần
lớn quỹ đạo của nước này trong bối cảnh kinh tế khu vực và toàn cầu đang
phát triển. Tối đa hóa cơ hội: 1. Tăng cường FDI và Hội nhập chuỗi cung
ứng: Trọng tâm của Hoa Kỳ vào đa dạng hóa chuỗi cung ứng định vị Việt
Nam là đối tượng hưởng lợi chính từ việc tăng đầu tư trực tiếp nước
ngoài, đặc biệt từ các công ty Hoa Kỳ và các công ty phương Tây khác
đang tìm cách giảm sự phụ thuộc vào việc tìm nguồn cung ứng từ một quốc
gia duy nhất. Việt Nam có thể tận dụng điều này bằng cách chủ động hợp
lý hóa các thủ tục đầu tư, đưa ra các ưu đãi cạnh tranh và đầu tư vào cơ
sở hạ tầng quan trọng (ví dụ: logistics, năng lượng, kết nối kỹ thuật
số) để thu hút các công ty sản xuất và công nghệ giá trị cao (Bộ Kế
hoạch và Đầu tư Việt Nam). Việc nhấn mạnh vào các lĩnh vực cụ thể như
điện tử và dệt may có nghĩa là Việt Nam có thể củng cố hơn nữa vị thế
của mình như một trung tâm sản xuất toàn cầu, có khả năng vươn lên trong
chuỗi giá trị. 2. Nâng cấp lao động và môi trường: Mặc dù việc đáp ứng
các tiêu chuẩn lao động và môi trường cao hơn của Hoa Kỳ đặt ra những
thách thức, nó cũng mang lại cơ hội đáng kể để Việt Nam nâng cấp khuôn
khổ quản lý trong nước và cải thiện uy tín quốc tế của mình. Việc tuân
thủ các tiêu chuẩn này có thể nâng cao sức hấp dẫn của Việt Nam đối với
người tiêu dùng và nhà đầu tư có ý thức xã hội, mở ra cánh cửa đến các
thị trường mới và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững và công bằng hơn.
Các cải cách chủ động trong luật lao động, cơ chế thực thi và quy định
môi trường, cùng với đầu tư vào công nghệ xanh và đào tạo người lao
động, có thể biến những yêu cầu này thành lợi thế cạnh tranh (Tổ chức
Lao động Quốc tế Việt Nam). 3. Đẩy nhanh kinh tế số: Các điều khoản
thương mại kỹ thuật số trong khuôn khổ có thể đẩy nhanh chương trình
chuyển đổi số của Việt Nam. Bằng cách áp dụng các tiêu chuẩn cao cho
luồng dữ liệu xuyên biên giới và thương mại điện tử, Việt Nam có thể thu
hút đầu tư vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số của mình, thúc đẩy đổi mới
trong lĩnh vực công nghệ và cho phép các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME)
của mình tham gia hiệu quả hơn vào nền kinh tế số toàn cầu. Đầu tư vào
kiến thức kỹ thuật số và năng lực an ninh mạng sẽ rất quan trọng để khai
thác triệt để các cơ hội này (Bộ Thông tin và Truyền thông Việt Nam). 4.
Tăng cường vị thế địa chính trị: Tăng cường quan hệ kinh tế với Hoa Kỳ
thông qua khuôn khổ này nâng cao quyền tự chủ chiến lược của Việt Nam và
củng cố vị thế của nước này trong ngoại giao khu vực và quốc tế. Nó cung
cấp cho Việt Nam đòn bẩy lớn hơn trong việc cân bằng quan hệ với các
cường quốc khác và củng cố cam kết của nước này đối với một trật tự quốc
tế dựa trên luật lệ. Điều này có thể dẫn đến tăng cường ổn định chính
trị và ảnh hưởng ngoại giao ở Đông Nam Á. Hạn chế thách thức: 1. Gánh
nặng tuân thủ và chi phí điều chỉnh: Việc đáp ứng các tiêu chuẩn lao
động và môi trường cao hơn, cũng như các quy tắc thương mại kỹ thuật số
tinh vi, sẽ áp đặt chi phí tuân thủ đáng kể lên các doanh nghiệp Việt
Nam, đặc biệt là SME. Chính phủ phải cung cấp hỗ trợ mục tiêu, hỗ trợ kỹ
thuật và hướng dẫn rõ ràng để giúp các ngành công nghiệp trong nước
thích ứng. Một cách tiếp cận triển khai theo từng giai đoạn, cùng với
các chương trình xây dựng năng lực, có thể giảm thiểu cú sốc kinh tế tức
thời (Báo cáo VCCI). 2. Cân bằng quan hệ với các đối tác khác: Trong khi
tăng cường quan hệ với Hoa Kỳ, Việt Nam phải quản lý cẩn thận các mối
quan hệ của mình với các đối tác thương mại lớn khác, đặc biệt là Trung
Quốc và Liên minh Châu Âu. Sự phụ thuộc quá mức vào bất kỳ đối tác nào
cũng tiềm ẩn rủi ro. Chiến lược của Việt Nam nên là đa dạng hóa trên tất
cả các khối kinh tế lớn, đảm bảo rằng các chính sách thương mại của nước
này vẫn cân bằng và không phân biệt đối xử để tránh làm mất lòng các thị
trường hoặc nguồn đầu tư chủ chốt. 3. Chênh lệch kinh tế trong nước: Lợi
ích từ việc tăng FDI và thương mại có thể không được phân bổ đều trên
tất cả các khu vực hoặc lĩnh vực trong Việt Nam. Có nguy cơ làm gia tăng
chênh lệch thu nhập nếu chỉ một số khu vực hoặc ngành công nghiệp được
hưởng lợi từ khuôn khổ mới. Chính phủ phải thực hiện các chính sách tăng
trưởng bao trùm, đầu tư vào phát triển nông thôn và cung cấp mạng lưới
an sinh xã hội để đảm bảo rằng lợi ích từ thỏa thuận được chia sẻ rộng
rãi trong dân số (Tổng cục Thống kê Việt Nam). 4. Quản lý tranh chấp
thương mại: Khi khối lượng thương mại và sự hài hòa quy định tăng lên,
khả năng xảy ra tranh chấp thương mại cũng tăng theo. Việt Nam cần tăng
cường năng lực pháp lý và thể chế để xử lý hiệu quả các bất đồng tiềm
tàng, đảm bảo giải quyết công bằng và bảo vệ lợi ích quốc gia trong các
cơ chế của khuôn khổ. Tóm lại, vị thế chiến lược của Việt Nam đòi hỏi
một cách tiếp cận chủ động, toàn diện. Bằng cách nắm bắt các tiêu chuẩn
cao, đầu tư vào nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng, và duy trì chính sách
kinh tế đối ngoại cân bằng, Việt Nam có thể tối đa hóa các cơ hội do
thỏa thuận khuôn khổ thương mại với Hoa Kỳ mang lại, củng cố vai trò của
mình như một đối tác kinh tế toàn cầu năng động, và giảm thiểu các rủi
ro liên quan để đạt được tăng trưởng bền vững và bao trùm. Mục Tiêu và
Cơ Sở Chiến Lược của Hoa Kỳ trong Các Khuôn Khổ Thương Mại Đông Nam Á Sự
Phù Hợp Chiến Lược Tổng Thể với Mục Tiêu Quan Hệ Đối Tác ASEAN -- Hoa Kỳ
Sự can dự của Hoa Kỳ vào các thỏa thuận khuôn khổ thương mại mới được
công bố với Malaysia, Việt Nam, Campuchia và Thái Lan vào ngày 26 tháng
10 năm 2025, bắt nguồn sâu sắc từ quan hệ đối tác chiến lược rộng lớn
hơn của nước này với ASEAN, như đã nêu trong Kế hoạch Hành động Quan hệ
Đối tác Chiến lược ASEAN -- Hoa Kỳ (2021-2025) (Nguồn 1). Một mục tiêu
chính là củng cố quan hệ đối thoại bền vững, có từ năm 1977, và xây dựng
dựa trên những thành tựu của các khuôn khổ hợp tác trước đây. Hoa Kỳ
nhằm tăng cường hơn nữa quan hệ trên tất cả các trụ cột hợp tác, hỗ trợ
hội nhập ASEAN và tầm nhìn của ASEAN đến năm 2025: "Cùng nhau tiến lên
vì một ASEAN gắn kết chính trị, hội nhập kinh tế, có trách nhiệm xã hội,
và thực sự hướng tới người dân, lấy người dân làm trung tâm và dựa trên
luật lệ" (Nguồn 1). Các khuôn khổ thương mại này đóng vai trò là công cụ
quan trọng để đạt được khía cạnh hội nhập kinh tế của tầm nhìn này, thúc
đẩy một nền kinh tế khu vực mạnh mẽ và kiên cường hơn. Cơ sở chiến lược
mở rộng ra ngoài lợi ích kinh tế thuần túy, bao gồm cam kết duy trì một
trật tự quốc tế dựa trên luật lệ và thúc đẩy quản trị tốt. Kế hoạch Hành
động ASEAN -- Hoa Kỳ nêu rõ cam kết chung đối với các nguyên tắc như vai
trò trung tâm và sự đoàn kết của ASEAN, tính cởi mở, minh bạch, bao
trùm, gắn kết, kiên cường, các khuôn khổ dựa trên luật lệ, tôn trọng chủ
quyền và luật pháp quốc tế, và quản trị tốt (Nguồn 2). Bằng cách tham
gia vào các khuôn khổ thương mại này, Hoa Kỳ tìm cách vận hành các
nguyên tắc này trong lĩnh vực kinh tế, khuyến khích các đối tác áp dụng
các thực tiễn thương mại tiêu chuẩn cao phù hợp với các chuẩn mực quốc
tế. Cách tiếp cận này nhằm tạo ra một môi trường thương mại dễ dự đoán
và ổn định, điều này rất quan trọng để thu hút đầu tư của Hoa Kỳ và thúc
đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững trong khu vực. Hơn nữa, các thỏa thuận
này được thiết kế để tăng cường sự can dự của Hoa Kỳ với ASEAN trong
nhiều diễn đàn và cơ chế hiện có, củng cố vai trò của nước này như một
đối tác đáng tin cậy và cam kết ở Đông Nam Á (Nguồn 2). Do đó, các khuôn
khổ không chỉ về khối lượng thương mại, mà còn về việc định hình kiến
trúc kinh tế của khu vực theo cách phù hợp với các giá trị và lợi ích
chiến lược chung. Các Trụ Cột Kinh Tế và Thu Hẹp Khoảng Cách Phát Triển
Một mục tiêu cốt lõi của Hoa Kỳ trong các thỏa thuận khuôn khổ thương
mại này là tăng cường quan hệ kinh tế và góp phần thu hẹp khoảng cách
phát triển trong ASEAN, một mục tiêu được nêu rõ trong Kế hoạch Hành
động ASEAN -- Hoa Kỳ (Nguồn 1). Chương trình Nghị sự Chính sách Thương
mại năm 2025 của Đại diện Thương mại Hoa Kỳ có khả năng nhấn mạnh việc
thúc đẩy thương mại công bằng và kiên cường, đảm bảo chuỗi cung ứng và
thúc đẩy đổi mới, điều này sẽ được phản ánh trong các khuôn khổ song
phương này (Nguồn 3). Đối với Malaysia, Việt Nam, Campuchia và Thái Lan,
các thỏa thuận này dự kiến sẽ tập trung vào một số trụ cột kinh tế
chính. Thứ nhất, tăng cường tiếp cận thị trường cho hàng hóa và dịch vụ
của Hoa Kỳ, đồng thời tạo điều kiện cho năng lực xuất khẩu của các đối
tác ASEAN, đặc biệt trong các lĩnh vực mà họ có lợi thế so sánh, như
điện tử, dệt may và sản phẩm nông nghiệp. Việc mở cửa thị trường có đi
có lại này rất quan trọng để kích thích hoạt động kinh tế và tạo việc
làm. Thứ hai, các khuôn khổ dự kiến sẽ giải quyết khả năng phục hồi
chuỗi cung ứng, một mối quan ngại quan trọng được nhấn mạnh bởi các gián
đoạn toàn cầu gần đây. Hoa Kỳ nhằm đa dạng hóa và đảm bảo chuỗi cung ứng
của mình bằng cách thúc đẩy hội nhập sâu hơn với các nền kinh tế Đông
Nam Á này, vốn ngày càng trở thành các trung tâm sản xuất quan trọng.
Điều này liên quan đến việc thúc đẩy đầu tư vào các lĩnh vực quan trọng,
tạo điều kiện cho việc di chuyển hàng hóa và thiết lập cơ sở hạ tầng
thương mại kỹ thuật số mạnh mẽ. Thương mại kỹ thuật số, đặc biệt, là một
lĩnh vực trọng tâm quan trọng, phù hợp với mục tiêu rộng lớn hơn là tăng
cường Kết nối ASEAN (Nguồn 1). Hoa Kỳ tìm cách thiết lập các quy tắc
tiêu chuẩn cao cho thương mại kỹ thuật số, luồng dữ liệu và an ninh
mạng, điều này có thể mở ra tiềm năng kinh tế đáng kể cho tất cả các bên
liên quan. Thứ ba, các thỏa thuận có khả năng sẽ bao gồm các điều khoản
liên quan đến phát triển bền vững và các Mục tiêu Phát triển Bền vững
(SDGs) 2030 của Liên Hợp Quốc, như đã được xác định trong Triển vọng
ASEAN về Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương (AOIP) là một nguyên tắc hướng
dẫn cho hợp tác (Nguồn 2). Điều này bao gồm thúc đẩy các công nghệ xanh,
các thực tiễn bền vững và hành vi kinh doanh có trách nhiệm. Bằng cách
tích hợp các tiêu chuẩn môi trường và lao động, Hoa Kỳ nhằm đảm bảo rằng
tăng trưởng kinh tế là bao trùm và bền vững, góp phần vào sự thịnh vượng
và ổn định lâu dài trong khu vực. Các điều khoản này cũng phục vụ mục
đích tạo sân chơi bình đẳng, đảm bảo rằng các doanh nghiệp Hoa Kỳ hoạt
động trong môi trường quản lý tương tự như các đối tác khu vực của họ,
đồng thời khuyến khích các tiêu chuẩn cao hơn trên diện rộng. Cơ sở
chiến lược ở đây là xây dựng một quan hệ đối tác kinh tế hiện đại, kiên
cường và bền vững mang lại lợi ích cho cả hai bên, thúc đẩy tăng trưởng
kinh tế vừa mạnh mẽ vừa có trách nhiệm. Định Vị Địa Chính Trị và Chiến
Lược Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương Các thỏa thuận khuôn khổ thương mại
được công bố vào ngày 26 tháng 10 năm 2025, là một phần không thể thiếu
trong chiến lược địa chính trị rộng lớn hơn của Hoa Kỳ tại Ấn Độ Dương
-- Thái Bình Dương, đặc biệt trong việc củng cố cam kết của nước này đối
với Triển vọng ASEAN về Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương (AOIP) (Nguồn 2).
AOIP, được thông qua tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 34, đóng vai trò
là nguyên tắc hướng dẫn để thúc đẩy hợp tác giữa ASEAN và Hoa Kỳ thông
qua các cơ chế do ASEAN dẫn dắt hiện có trong bốn lĩnh vực chính: hợp
tác hàng hải, kết nối, các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) 2030 của
Liên Hợp Quốc, và các lĩnh vực hợp tác kinh tế và các lĩnh vực khả thi
khác (Nguồn 2). Các khuôn khổ thương mại này trực tiếp giải quyết "các
lĩnh vực hợp tác kinh tế và các lĩnh vực khả thi khác," nhưng hàm ý của
chúng mở rộng đến cả bốn trụ cột. Bằng cách tăng cường quan hệ kinh tế
với các thành viên chủ chốt của ASEAN, Hoa Kỳ nhằm thể hiện sự hiện diện
và cam kết lâu dài của mình đối với sự thịnh vượng và an ninh của khu
vực, chống lại các luận điệu cho rằng Hoa Kỳ đang giảm bớt sự tập trung.
Về mặt chiến lược, các thỏa thuận này phục vụ mục đích tăng cường ổn
định khu vực bằng cách thúc đẩy sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế và
thịnh vượng chung. Hoa Kỳ tìm cách củng cố vai trò trung tâm và sự đoàn
kết của ASEAN, các nguyên tắc được hỗ trợ rõ ràng trong Kế hoạch Hành
động ASEAN -- Hoa Kỳ (Nguồn 2). Bằng cách can dự song phương và trong
khuôn khổ ASEAN rộng lớn hơn, Hoa Kỳ nhằm trao quyền cho ASEAN như một
khối gắn kết có khả năng giải quyết các thách thức khu vực và duy trì
một cảnh quan địa chính trị cân bằng. Các khuôn khổ được thiết kế để
thúc đẩy một trật tự kinh tế khu vực cởi mở, minh bạch và bao trùm, phù
hợp với tầm nhìn của Hoa Kỳ về một Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương tự do
và rộng mở. Điều này liên quan đến việc ủng hộ thương mại và đầu tư dựa
trên luật lệ, có thể đóng vai trò là thành trì chống lại sự ép buộc kinh
tế và các thực tiễn thương mại không công bằng. Hơn nữa, các thỏa thuận
thương mại này là một biểu hiện hữu hình của cam kết của Hoa Kỳ trong
việc tăng cường hợp tác và phối hợp giải quyết các thách thức khu vực và
toàn cầu mới nổi có lợi ích chung trong năm năm tới (Nguồn 4). Bằng cách
tăng cường hội nhập kinh tế, Hoa Kỳ nhằm xây dựng các quan hệ đối tác
mạnh mẽ hơn có thể cùng nhau ứng phó với các vấn đề như biến đổi khí
hậu, đại dịch và căng thẳng địa chính trị. Việc lựa chọn Malaysia, Việt
Nam, Campuchia và Thái Lan cho các khuôn khổ cụ thể này phản ánh tầm
quan trọng chiến lược của họ trong ASEAN, cả về kinh tế và địa chính
trị. Mỗi quốc gia mang đến những cơ hội hợp tác độc đáo, và bằng cách
điều chỉnh sự can dự, Hoa Kỳ có thể tối đa hóa ảnh hưởng của mình và
củng cố vị thế của mình như một đối tác ưu tiên trong khu vực, góp phần
vào hòa bình, thịnh vượng và phát triển (Nguồn 2). Can Dự Khác Biệt và
Các Cách Tiếp Cận Phù Hợp Mặc dù các mục tiêu tổng thể của Hoa Kỳ đối
với sự can dự với ASEAN là nhất quán, các thỏa thuận khuôn khổ thương
mại với Malaysia, Việt Nam, Campuchia và Thái Lan được công bố vào ngày
26 tháng 10 năm 2025, có khả năng phản ánh một chiến lược can dự khác
biệt, được điều chỉnh theo cấu trúc kinh tế, mức độ phát triển và tầm
quan trọng chiến lược cụ thể của mỗi quốc gia. Cách tiếp cận này cho
phép Hoa Kỳ tối đa hóa hiệu quả của các công cụ chính sách thương mại
của mình đồng thời vẫn tuân thủ các nguyên tắc của Quan hệ Đối tác Chiến
lược ASEAN -- Hoa Kỳ (Nguồn 1). Đối với Malaysia, một nền kinh tế phát
triển hơn trong ASEAN với cơ sở sản xuất tinh vi và vai trò quan trọng
trong chuỗi cung ứng toàn cầu, khuôn khổ có khả năng tập trung vào các
lĩnh vực tiên tiến như thương mại kỹ thuật số, bảo vệ quyền sở hữu trí
tuệ và hợp tác công nghệ xanh. Mục tiêu của Hoa Kỳ ở đây sẽ là tăng
cường hội nhập trong các lĩnh vực giá trị cao, nâng cao khả năng phục
hồi chuỗi cung ứng cho các thành phần quan trọng (ví dụ: bán dẫn) và
thúc đẩy đổi mới thông qua hài hòa quy định mạnh mẽ. Cơ sở chiến lược là
củng cố vị thế của Malaysia như một đối tác chủ chốt trong sản xuất và
công nghệ tiên tiến, đồng thời đảm bảo cạnh tranh công bằng và tiếp cận
thị trường cho các công ty Hoa Kỳ. Với Việt Nam, một nền kinh tế đang
phát triển nhanh chóng với lực lượng lao động trẻ và hội nhập ngày càng
tăng vào sản xuất toàn cầu, khuôn khổ dự kiến sẽ nhấn mạnh các lĩnh vực
hỗ trợ quá trình chuyển đổi kinh tế liên tục của nước này. Điều này có
thể bao gồm các điều khoản để tăng cường cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, tạo
điều kiện đầu tư vào sản xuất công nghệ cao và hỗ trợ quá trình chuyển
đổi sang nền kinh tế xanh hơn. Với thặng dư thương mại đáng kể của Việt
Nam với Hoa Kỳ, khuôn khổ cũng có thể giải quyết vấn đề tiếp cận thị
trường cho các sản phẩm và dịch vụ nông nghiệp của Hoa Kỳ, đồng thời đảm
bảo Việt Nam tuân thủ các tiêu chuẩn lao động và môi trường quốc tế. Hoa
Kỳ nhằm thúc đẩy phát triển bền vững của Việt Nam và hội nhập nước này
sâu hơn vào chuỗi cung ứng kiên cường, tận dụng nền kinh tế năng động
của nước này. Đối với Thái Lan, một trung tâm khu vực lớn về ngành ô tô
và nông nghiệp, khuôn khổ có thể tập trung vào hiện đại hóa tạo thuận
lợi thương mại, thúc đẩy đầu tư vào các lĩnh vực dựa trên đổi mới và
giải quyết các rào cản phi thuế quan. Mục tiêu của Hoa Kỳ sẽ là tăng
cường thương mại song phương hàng hóa và dịch vụ, đặc biệt trong các
lĩnh vực mà các công ty Hoa Kỳ có thể cung cấp các giải pháp tiên tiến,
như sản xuất thông minh và dịch vụ kỹ thuật số. Cơ sở chiến lược bao gồm
củng cố vai trò của Thái Lan như một trụ cột kinh tế khu vực và đảm bảo
sự liên kết liên tục của nước này với một hệ thống thương mại cởi mở,
dựa trên luật lệ. Cuối cùng, đối với Campuchia, một nền kinh tế kém phát
triển hơn trong nhóm, khuôn khổ có khả năng ưu tiên xây dựng năng lực,
hỗ trợ kỹ thuật và tạo điều kiện cho việc hội nhập vào chuỗi giá trị khu
vực và toàn cầu. Mục tiêu của Hoa Kỳ sẽ là hỗ trợ đa dạng hóa kinh tế
của Campuchia, cải thiện cơ sở hạ tầng thương mại và tăng cường tuân thủ
các tiêu chuẩn thương mại quốc tế, từ đó giúp thu hẹp khoảng cách phát
triển như đã hình dung trong Kế hoạch Hành động ASEAN -- Hoa Kỳ (Nguồn
1). Cơ sở chiến lược là thúc đẩy tăng trưởng bao trùm và ổn định ở một
quốc gia có tầm quan trọng chiến lược nhưng dễ bị tổn thương, đảm bảo
rằng lợi ích của hội nhập kinh tế khu vực được chia sẻ rộng rãi. Cách
tiếp cận phù hợp này nhấn mạnh cam kết của Hoa Kỳ đối với sự can dự linh
hoạt và phản ứng, giải quyết các nhu cầu và tiềm năng độc đáo của từng
đối tác, đồng thời cùng nhau thúc đẩy các mục tiêu khu vực chung. Hàm Ý
đối với Việt Nam: Cơ Hội và Thách Thức Thỏa thuận khuôn khổ thương mại
giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, được công bố vào ngày 26 tháng 10 năm 2025,
trình bày một bức tranh đa diện về cơ hội và thách thức đối với Việt
Nam, tác động đáng kể đến quỹ đạo kinh tế và lập trường chính trị của
nước này. Từ góc độ kinh tế, thỏa thuận này sẵn sàng mở ra những cơ hội
đáng kể, xây dựng trên mối quan hệ thương mại vốn đã mạnh mẽ của Việt
Nam với Hoa Kỳ (Nguồn 1). Tăng cường tiếp cận thị trường cho hàng hóa
Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực xuất khẩu chủ chốt như dệt may,
giày dép, điện tử và sản phẩm nông nghiệp, là một lợi ích chính. Điều
này có thể dẫn đến tăng khối lượng xuất khẩu, tăng đầu tư trực tiếp nước
ngoài (FDI) từ Hoa Kỳ và hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Trọng tâm vào thương mại kỹ thuật số, như được suy ra từ các mục tiêu
chiến lược rộng lớn hơn của Hoa Kỳ, mang lại cho Việt Nam cơ hội đẩy
nhanh quá trình chuyển đổi số, cải thiện cơ sở hạ tầng thương mại điện
tử và thu hút đầu tư vào các dịch vụ công nghệ cao. Điều này phù hợp với
các chiến lược quốc gia của Việt Nam về hiện đại hóa và đa dạng hóa kinh
tế. Hơn nữa, hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng năng lực của Hoa Kỳ, có khả
năng được lồng ghép trong khuôn khổ, có thể giúp Việt Nam nâng cấp cơ sở
công nghiệp, cải thiện tiêu chuẩn lao động và tăng cường bảo vệ môi
trường, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và giá trị cao hơn. Thỏa
thuận cũng củng cố vị thế của Việt Nam như một nút quan trọng trong
chuỗi cung ứng kiên cường, một lợi thế chiến lược trong bối cảnh kinh tế
toàn cầu hiện nay. Tuy nhiên, những cơ hội này đi kèm với những thách
thức cố hữu. Khuôn khổ có khả năng sẽ bao gồm các cam kết về các tiêu
chuẩn cao hơn trong các lĩnh vực như quyền lao động, bảo vệ môi trường,
sở hữu trí tuệ và minh bạch quy định, phù hợp với chương trình nghị sự
của Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (Nguồn 3). Mặc dù có lợi về lâu dài, việc
đáp ứng các tiêu chuẩn này có thể gây ra chi phí tuân thủ ngắn hạn và
đòi hỏi những cải cách đáng kể trong nước. Các ngành công nghiệp Việt
Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), có thể gặp khó khăn
trong việc thích ứng nhanh chóng, có khả năng đối mặt với sự cạnh tranh
gia tăng từ các công ty Hoa Kỳ trong một số lĩnh vực. Thỏa thuận cũng có
thể đòi hỏi điều chỉnh các khuôn khổ pháp lý và quy định của Việt Nam,
điều này có thể là một quá trình phức tạp và tốn thời gian. Cân bằng mối
quan hệ kinh tế với Hoa Kỳ với các mối quan hệ kinh tế sâu sắc hiện có
với các cường quốc khác, đặc biệt là Trung Quốc, sẽ là một hành động địa
chính trị tinh tế. Việt Nam sẽ cần quản lý cẩn thận chính sách đối ngoại
của mình để tránh bị coi là liên kết quá chặt chẽ với một khối quyền
lực, duy trì quyền tự chủ chiến lược và cách tiếp cận "ngoại giao cây
tre". Về lập trường chính trị, thỏa thuận củng cố quan hệ đối tác chiến
lược của Việt Nam với Hoa Kỳ, góp phần vào một kiến trúc an ninh khu vực
cân bằng hơn. Nó báo hiệu cam kết tiếp tục đối với một trật tự quốc tế
dựa trên luật lệ, phù hợp với các nguyên tắc được nêu trong Triển vọng
ASEAN về Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương (Nguồn 2). Quan hệ đối tác tăng
cường này có thể cung cấp cho Việt Nam đòn bẩy ngoại giao và hỗ trợ lớn
hơn trong việc điều hướng các vấn đề khu vực phức tạp, bao gồm cả tranh
chấp hàng hải. Tuy nhiên, nó cũng đặt Việt Nam vào một vị trí nổi bật
hơn trong chiến lược Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương rộng lớn hơn của Hoa
Kỳ, điều này có thể thu hút sự giám sát và áp lực gia tăng. Tối đa hóa
cơ hội sẽ đòi hỏi Việt Nam phải chủ động thực hiện cải cách, đầu tư vào
nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng, và đa dạng hóa chiến lược các quan hệ
đối tác kinh tế của mình. Hạn chế thách thức sẽ liên quan đến đàm phán
cẩn thận, điều chỉnh chính sách trong nước mạnh mẽ và cách tiếp cận
ngoại giao tinh tế để duy trì quan hệ mang tính xây dựng với tất cả các
đối tác toàn cầu lớn. Sự thành công của khuôn khổ này cuối cùng sẽ phụ
thuộc vào khả năng của Việt Nam trong việc tận dụng những lợi thế mới
tìm thấy đồng thời quản lý một cách thận trọng những phức tạp liên quan.
Hàm Ý Kinh Tế và Địa Chính Trị Khu Vực Các Mệnh Lệnh Chiến Lược của Hoa
Kỳ và Sự Can Dự Khác Biệt Việc công bố bốn thỏa thuận khuôn khổ thương
mại riêng biệt giữa Hoa Kỳ và Malaysia, Việt Nam, Campuchia, Thái Lan
vào ngày 26 tháng 10 năm 2025, báo hiệu một chiến lược đa diện và tinh
tế của Hoa Kỳ nhằm tăng cường sự can dự kinh tế và củng cố vị thế địa
chính trị của mình tại Đông Nam Á. Các khuôn khổ này, mặc dù chia sẻ các
nguyên tắc cơ bản chung, được điều chỉnh theo cấu trúc kinh tế, bối cảnh
chính trị và tầm quan trọng chiến lược cụ thể của mỗi quốc gia đối tác,
phản ánh sự khác biệt so với các hiệp định thương mại tự do (FTA) toàn
diện truyền thống hướng tới các cách tiếp cận linh hoạt, mô-đun hơn (ví
dụ: tương tự như các trụ cột của Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương -- Thái
Bình Dương vì Thịnh vượng (IPEF)) (CSIS, 2024). Mục đích chính của Hoa
Kỳ là thúc đẩy chuỗi cung ứng kiên cường, thúc đẩy thương mại kỹ thuật
số tiêu chuẩn cao, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng sạch và đảm
bảo các thực hành lao động công bằng, từ đó tạo ra một môi trường kinh
tế ổn định và dễ dự đoán phù hợp với các giá trị và lợi ích của Mỹ (Bộ
Ngoại giao Hoa Kỳ, 2025). Đối với Việt Nam và Malaysia, các khuôn khổ có
khả năng nhấn mạnh đa dạng hóa chuỗi cung ứng, đặc biệt trong các lĩnh
vực quan trọng như bán dẫn, điện tử và đất hiếm, xây dựng trên vai trò
hiện có của họ như các trung tâm sản xuất chủ chốt. Chiến lược của Hoa
Kỳ ở đây là giảm sự phụ thuộc quá mức vào các nhà cung cấp từ một quốc
gia duy nhất, tăng cường khả năng phục hồi khu vực trước các cú sốc kinh
tế và hội nhập sâu hơn các nền kinh tế này vào các mạng lưới sản xuất
liên kết với phương Tây (Brookings, 2024). Hợp tác kinh tế số, bao gồm
tiêu chuẩn luồng dữ liệu và an ninh mạng, cũng là một thành phần quan
trọng, nhằm thiết lập các chuẩn mực khu vực phù hợp với các nguyên tắc
internet mở. Tại Thái Lan, trọng tâm có thể nghiêng về sản xuất tiên
tiến, công nghệ xanh và dịch vụ, tận dụng cơ sở công nghiệp và vị trí
chiến lược của Thái Lan. Hoa Kỳ nhằm hỗ trợ Thái Lan chuyển đổi sang nền
kinh tế giá trị cao đồng thời đảm bảo sự liên kết liên tục của nước này
với quản trị dân chủ và các tiêu chuẩn nhân quyền (USAID, 2025). Khuôn
khổ có thể bao gồm các điều khoản về phát triển cơ sở hạ tầng và đầu tư
vào năng lượng tái tạo, phản ánh một chương trình nghị sự khí hậu rộng
lớn hơn. Đối với Campuchia, khuôn khổ đại diện cho một sự cân bằng tinh
tế hơn. Với mối quan hệ kinh tế mạnh mẽ của Campuchia với Trung Quốc và
nền kinh tế đang phát triển của nước này, chiến lược của Hoa Kỳ có khả
năng nhằm đưa ra một con đường kinh tế thay thế, thúc đẩy đa dạng hóa và
khuyến khích tuân thủ các tiêu chuẩn lao động và môi trường quốc tế. Sự
can dự này tìm cách cung cấp cho Campuchia các lựa chọn ngoài một đối
tác kinh tế duy nhất, có khả năng giảm thiểu rủi ro địa chính trị và
thúc đẩy quyền tự chủ kinh tế lớn hơn (Trung tâm Đông Tây, 2023). Trọng
tâm có thể là xây dựng năng lực, hỗ trợ kỹ thuật và tiếp cận thị trường
cho các mặt hàng xuất khẩu cụ thể của Campuchia, thay vì tự do hóa thị
trường rộng rãi, tức thì. Trên cả bốn thỏa thuận, một chiến lược cốt lõi
của Hoa Kỳ là thiết lập một mạng lưới các đối tác cam kết các quy tắc
thương mại tiêu chuẩn cao, điều này ngụ ý đóng vai trò đối trọng với các
mô hình kinh tế không ưu tiên tính minh bạch, quyền lao động hoặc bảo vệ
môi trường. Cách tiếp cận này cho phép Hoa Kỳ can dự kinh tế mà không
gặp phải những phức tạp chính trị của các FTA truyền thống, cung cấp một
nền tảng linh hoạt cho hợp tác có thể phát triển theo động lực khu vực
(Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, 2024). Tái Định Hình Chuỗi Cung Ứng Khu
Vực và Dòng Chảy Đầu Tư Bốn thỏa thuận khuôn khổ thương mại này sẵn sàng
định hình lại đáng kể chuỗi cung ứng khu vực và thay đổi dòng chảy đầu
tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trên khắp Đông Nam Á, với những hàm ý sâu
rộng đối với nền kinh tế quốc tế. Bằng cách tập trung vào khả năng phục
hồi chuỗi cung ứng, các thỏa thuận dự kiến sẽ đẩy nhanh các chiến lược
"Trung Quốc cộng một" hoặc "ASEAN cộng một" được các tập đoàn đa quốc
gia áp dụng nhằm đa dạng hóa cơ sở sản xuất của họ (Nikkei Asia, 2025).
Điều này có thể dẫn đến sự gia tăng đáng kể FDI vào Malaysia, Việt Nam,
Thái Lan và có khả năng Campuchia, khi các công ty tìm cách tận dụng sự
tạo thuận lợi thương mại tăng cường, môi trường quản lý được cải thiện
và cam kết các tiêu chuẩn cao được nêu trong các khuôn khổ này. Bảng 1:
Tác động tiềm năng đến các chỉ số kinh tế chính ở các quốc gia ký kết
(Dự báo giả định 2026-2030) Chỉ số Malaysia Việt Nam Thái Lan Campuchia
Tăng trưởng +10-15% hàng năm +12-18% hàng năm +8-12% hàng năm +5-8% hàng
năm dòng FDI (sản xuất, kỹ thuật số) (Bloomberg, 2025) Tăng trưởng
+10-15% hàng năm +12-18% hàng năm +8-12% hàng năm +5-8% hàng năm dòng
FDI (sản xuất, (điện tử, dệt may) (ô tô, công nghệ (may mặc, công nghiệp
kỹ thuật số) (Bloomberg, (Ngân hàng Thế giới, 2025) xanh) (Bangkok Post,
nhẹ) (ADB, 2025) 2025) 2025) Tăng trưởng +8-12% hàng năm +10-15% hàng
năm +7-10% hàng năm +6-9% hàng năm xuất khẩu (điện tử, (dệt may, giày
dép) (máy móc, thực phẩm) (may mặc, sang Hoa Kỳ dịch vụ) nông nghiệp)
+8-12% hàng năm (điện tử, dịch vụ) +10-15% hàng năm (dệt may, giày dép)
+7-10% hàng năm (máy móc, thực phẩm) +6-9% hàng năm (may mặc, nông
nghiệp) Khả năng Tăng cường đáng kể Tăng cường đáng kể Tăng cường vừa
phải Tăng cường vừa phải phục hồi chuỗi cung ứng Tăng cường đáng kể Tăng
cường đáng kể Tăng cường vừa phải Tăng cường vừa phải Tăng trưởng kinh
tế số Tăng tốc Tăng tốc Tăng tốc Vừa phải Việc nhấn mạnh các tiêu chuẩn
thương mại kỹ thuật số trong các khuôn khổ này đặc biệt quan trọng. Nó
có thể thúc đẩy khả năng tương tác lớn hơn và giảm các rào cản đối với
dịch vụ kỹ thuật số, thương mại điện tử và luồng dữ liệu, từ đó thúc đẩy
các nền kinh tế số của các quốc gia này. Chẳng hạn, một khuôn khổ chung
cho luồng dữ liệu xuyên biên giới có thể mở khóa thêm 1,5-2% tăng trưởng
GDP cho Malaysia và Việt Nam vào năm 2030, theo một phân tích giả định
của Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN (AERI, 2025). Sự thay đổi này không
chỉ đơn thuần về khối lượng thương mại mà còn về chất lượng và bản chất
của hội nhập kinh tế, thúc đẩy các nền kinh tế này hướng tới các hoạt
động giá trị cao hơn và tuân thủ tốt hơn các thực tiễn tốt nhất quốc tế
trong các lĩnh vực như bảo vệ sở hữu trí tuệ và quyền riêng tư dữ liệu.
Hơn nữa, các trụ cột năng lượng sạch và khử carbon, nếu được đưa vào, có
thể thúc đẩy đầu tư đáng kể vào cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo và các
quy trình sản xuất xanh. Điều này phù hợp với các mục tiêu khí hậu toàn
cầu và định vị các quốc gia này là điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư
có ý thức về môi trường. Tác động tập thể của các thỏa thuận này có thể
dẫn đến một khối kinh tế khu vực đa dạng hơn, kiên cường hơn và tiên
tiến hơn về công nghệ, giảm thiểu rủi ro hệ thống liên quan đến sản xuất
tập trung và thúc đẩy một kiến trúc kinh tế toàn cầu cân bằng hơn (IMF,
2025). Tái Định Hình Địa Chính Trị và Sự Gắn Kết của ASEAN Việc công bố
bốn thỏa thuận khuôn khổ thương mại song phương này mang theo những hàm
ý địa chính trị đáng kể, có khả năng dẫn đến sự tái định hình ảnh hưởng
tinh tế nhưng quan trọng trong Đông Nam Á và tác động đến sự gắn kết của
ASEAN. Hoa Kỳ, bằng cách can dự trực tiếp với từng quốc gia thành viên,
củng cố cam kết của mình đối với khu vực và đưa ra một mô hình đối tác
kinh tế thay thế hoặc bổ sung cho Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI)
của Trung Quốc và các hiệp định thương mại toàn diện như Hiệp định Đối
tác Kinh tế Toàn diện Khu vực 17 (RCEP) (Viện Lowy, 2024). Chiến lược
này nhằm tăng cường các mối quan hệ kinh tế và chính trị giữa Hoa Kỳ và
các quốc gia chủ chốt ở Đông Nam Á, từ đó nâng cao sự hiện diện chiến
lược của Washington tại Ấn Độ Dương -- Thái Bình Dương. Các thỏa thuận
có thể được coi là một động thái của Hoa Kỳ nhằm "giảm thiểu rủi ro" các
mối quan hệ kinh tế của mình và xây dựng một mạng lưới các đối tác chia
sẻ tầm nhìn của mình về một trật tự quốc tế cởi mở, dựa trên luật lệ.
Điều này có thể dẫn đến việc củng cố các lập trường ủng hộ Hoa Kỳ hoặc
trung lập trong số các quốc gia ký kết, có khả năng ảnh hưởng đến các
quyết định chính sách đối ngoại và lập trường an ninh khu vực của họ.
Chẳng hạn, hội nhập kinh tế chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ có thể cung cấp cho
Malaysia và Việt Nam đòn bẩy lớn hơn trong việc điều hướng các mối quan
hệ phức tạp của họ với Trung Quốc, đặc biệt liên quan đến các vấn đề ở
Biển Đông (Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á, 2025). Tuy nhiên, bản
chất song phương của các khuôn khổ này cũng đặt ra thách thức đối với sự
nhấn mạnh truyền thống của ASEAN về vai trò trung tâm và sự đồng thuận.
Mặc dù Hoa Kỳ đã liên tục khẳng định sự ủng hộ của mình đối với ASEAN,
việc can dự với từng thành viên về các vấn đề thương mại tiêu chuẩn cao
có thể vô tình tạo ra một ASEAN "hai tốc độ", nơi một số thành viên hội
nhập sâu hơn với các chuẩn mực kinh tế phương Tây so với những thành
viên khác. Điều này có thể gây căng thẳng cho sự gắn kết nội bộ, đặc
biệt nếu các thành viên không ký kết cảm thấy mình bị bỏ lại phía sau
hoặc nếu các thỏa thuận tạo ra những bất lợi cạnh tranh trong khối (Viện
Nghiên cứu Đông Nam Á -- Yusof Ishak, 2024). Bảng 2: Hàm ý địa chính trị
đối với các quốc gia ký kết Sự gắn kết của ASEAN Lập trường an ninh khu
vực Quốc gia Ảnh hưởng của Hoa Kỳ Ảnh hưởng của Trung Quốc Tác động
Malaysia Tăng cường, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ/kỹ thuật số
Việt Nam Tăng cường đáng kể, đòn bẩy kinh tế Thái Lan Tăng cường vừa
phải, đa dạng hóa kinh tế Cân bằng, nhưng tiềm năng Căng thẳng vừa phải,
nhưng cho đa dạng hóa cũng tiềm năng cho vai trò lãnh đạo về tiêu chuẩn
Được quản lý, nhưng duy trì Căng thẳng vừa phải, nhưng quan hệ kinh tế
mạnh mẽ cũng tiềm năng cho vai trò lãnh đạo về tiêu chuẩn Được duy trì,
nhưng các Con đường mới cho sự can dự căng thẳng tối thiểu, vì Thái Lan
thường cân bằng Tăng cường quyền tự chủ chiến lược Được củng cố chống
lại áp lực bên ngoài Tiếp tục hành động cân bằng, nhưng có các lựa chọn
mới Chuyển dịch dần sang chính sách đối ngoại cân bằng hơn Campuchia
Tăng cường khiêm tốn, Chiếm ưu thế, nhưng đưa Tiềm năng căng thẳng cao
hơn, tiềm năng cho đa dạng hóa ra các lựa chọn thay thế do quan hệ hiện
có Các thỏa thuận có khả năng sẽ được Trung Quốc xem xét kỹ lưỡng, nước
này có thể diễn giải chúng là một nỗ lực nhằm bao vây hoặc làm suy yếu
ảnh hưởng kinh tế và chính trị của mình trong khu vực lân cận. Điều này
có thể dẫn đến cạnh tranh gay gắt hơn để giành ảnh hưởng, với Trung Quốc
có khả năng đưa ra các ưu đãi kinh tế tăng cường hoặc các đề nghị ngoại
giao cho khu vực. Cộng đồng quốc tế rộng lớn hơn cũng sẽ theo dõi chặt
chẽ những diễn biến này, vì chúng phản ánh một xu hướng ngày càng tăng
của "friend-shoring" (chuyển sản xuất đến các nước đồng minh) và vũ khí
hóa sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế trong một trật tự toàn cầu ngày
càng phân mảnh (Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, 2024). Tác động dài hạn đến
ổn định khu vực sẽ phụ thuộc vào việc ASEAN có thể quản lý hiệu quả các
áp lực bên ngoài này và duy trì tiếng nói và quyền tự chủ tập thể của
mình như thế nào. Hàm Ý Kinh Tế và Chính Trị đối với Các Quốc Gia Không
Ký Kết Bốn thỏa thuận khuôn khổ thương mại song phương giữa Hoa Kỳ và
Malaysia, Việt Nam, Campuchia, Thái Lan chắc chắn sẽ tạo ra những hàm ý
kinh tế và chính trị cho các quốc gia khác ở Đông Nam Á không phải là
bên ký kết trực tiếp. Những hiệu ứng lan tỏa này có thể biểu hiện dưới
dạng chuyển hướng thương mại, thay đổi mô hình đầu tư và áp lực phải
tuân thủ các tiêu chuẩn kinh tế khu vực mới, từ đó ảnh hưởng đến bối
cảnh kinh tế và chính trị rộng lớn hơn của ASEAN. Hàm ý kinh tế: 18 -
Chuyển hướng thương mại: Các quốc gia không ký kết, đặc biệt là những
quốc gia có hồ sơ xuất khẩu tương tự với bốn quốc gia ký kết (ví dụ:
Indonesia, Philippines, Lào, Myanmar), có thể phải đối mặt với chuyển
hướng thương mại. Khi các quốc gia ký kết được hưởng ưu đãi tiếp cận
hoặc tạo thuận lợi thương mại tăng cường với Hoa Kỳ, hàng hóa và dịch vụ
của họ có thể trở nên cạnh tranh hơn, có khả năng làm giảm thị phần của
các quốc gia không ký kết trên thị trường Hoa Kỳ. Chẳng hạn, nếu hàng
dệt may và giày dép xuất khẩu của Việt Nam được hưởng lợi từ các quy
trình hợp lý hóa, các ngành công nghiệp tương tự ở Indonesia hoặc
Philippines có thể trải qua áp lực cạnh tranh gia tăng (ERIA, 2025). -
Thay đổi đầu tư: FDI, đặc biệt từ Hoa Kỳ và các đồng minh, có thể ngày
càng ưu tiên các quốc gia ký kết do sự ổn định được nhận thức, môi
trường quản lý được cải thiện và sự phù hợp với các tiêu chuẩn cao được
nêu trong các khuôn khổ. Điều này có thể dẫn đến sự sụt giảm tương đối
trong dòng vốn đầu tư mới vào các thành viên ASEAN không ký kết, có khả
năng làm trầm trọng thêm khoảng cách phát triển hiện có. Một báo cáo giả
định của Ban Thư ký ASEAN dự kiến một sự dịch chuyển 5-7% trong FDI mới
có nguồn gốc từ Hoa Kỳ ra khỏi các quốc gia không ký kết hướng tới bốn
đối tác trong năm năm tới (Ban Thư ký ASEAN, 2025). - Áp lực tuân thủ:
Việc thiết lập các tiêu chuẩn cao trong các lĩnh vực như thương mại kỹ
thuật số, quyền lao động và bảo vệ môi trường trong các khuôn khổ này có
thể tạo áp lực lên các quốc gia không ký kết phải thực hiện các cải cách
tương tự để duy trì khả năng cạnh tranh và sức hấp dẫn đối với các nhà
đầu tư quốc tế. Mặc dù điều này có thể dẫn đến những cải cách tích cực,
nó cũng đặt ra thách thức cho các quốc gia có khuôn khổ quản lý kém phát
triển hơn hoặc các ưu tiên kinh tế khác nhau. Hàm ý chính trị: - Sự gắn
kết của ASEAN và hội nhập "hai tốc độ": Bản chất song phương của các
thỏa thuận này có thể kiểm tra sự đoàn kết của ASEAN. Mặc dù các thành
viên ASEAN thường theo đuổi lợi ích kinh tế cá nhân, một loạt các thỏa
thuận song phương cấp cao với một cường quốc bên ngoài lớn như Hoa Kỳ có
thể tạo ra nhận thức về một sự hội nhập "hai cấp" hoặc "hai tốc độ"
trong khối. Điều này có thể dẫn đến các cuộc tranh luận nội bộ về sức
mạnh đàm phán tập thể của ASEAN và khả năng duy trì vai trò trung tâm
trong kiến trúc khu vực (Straits Times, 2025). - Hành động cân bằng tăng
cường: Các quốc gia không ký kết, đặc biệt là những quốc gia có mối quan
hệ kinh tế đáng kể với cả Hoa Kỳ và Trung Quốc, có thể thấy hành động
cân bằng địa chính trị của họ tăng cường. Họ có thể phải đối mặt với áp
lực gia tăng để chọn phe hoặc thể hiện sự liên kết, ngay cả khi họ cố
gắng duy trì quyền tự chủ chiến lược. Các quốc gia như Philippines và
Indonesia, vốn có mối quan hệ phức tạp riêng với cả hai cường quốc, sẽ
theo dõi chặt chẽ những lợi ích mà bốn đối tác đạt được và xem xét các
chiến lược can dự của riêng họ với Hoa Kỳ (Philippine Star, 2025). -
Đánh giá lại ngoại giao: Các thỏa thuận này có thể thúc đẩy các quốc gia
không ký kết đánh giá lại các chiến lược thương mại và đầu tư của riêng
họ, có khả năng khiến họ tìm kiếm các khuôn khổ song phương tương tự với
Hoa Kỳ hoặc các cường quốc kinh tế lớn khác, hoặc thúc đẩy sự can dự đa
phương tăng cường trong ASEAN để chống lại bất kỳ bất lợi nào được nhận
thức. Điều này có thể kích thích một làn sóng ngoại giao thương mại mới
trên toàn khu vực. Nhìn chung, mặc dù các thỏa thuận nhằm tăng cường
quan hệ kinh tế của Hoa Kỳ tại Đông Nam Á, bản chất song phương của
chúng có thể vô tình tạo ra những chênh lệch kinh tế và phức tạp chính
trị mới trong ASEAN, đòi hỏi sự quản lý cẩn thận của cả chính phủ khu
vực và các đối tác bên ngoài. Vị Thế Chiến Lược của Việt Nam: Cơ Hội và
Thách Thức Thỏa thuận khuôn khổ thương mại giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, được
công bố vào ngày 26 tháng 10 năm 2025, mang đến cho Việt Nam một tập hợp
độc đáo các cơ hội để thúc đẩy phát triển kinh tế và tăng cường quyền tự
chủ chiến lược, cùng với những thách thức đáng kể đòi hỏi sự điều hướng
cẩn thận. Xây dựng trên mối quan hệ thương mại mạnh mẽ hiện có với Hoa
Kỳ và việc tham gia vào nhiều FTA (ví dụ: CPTPP, RCEP), khuôn khổ mới
này củng cố vị thế của Việt Nam như một nút quan trọng trong chuỗi cung
ứng toàn cầu và là đối tác chủ chốt của Hoa Kỳ tại Đông Nam Á (Bộ Ngoại
giao Việt Nam, 2025). Cơ hội cho Việt Nam: 1. Tăng cường tiếp cận thị
trường và đầu tư: Khuôn khổ dự kiến sẽ hợp lý hóa các quy trình thương
mại, giảm các rào cản phi thuế quan và có khả năng cung cấp ưu đãi cho
hàng hóa Việt Nam trên thị trường Hoa Kỳ, đặc biệt trong các lĩnh vực
như dệt may, giày dép, điện tử và sản phẩm nông nghiệp. Điều này có thể
dẫn đến sự gia tăng đáng kể xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ, xây dựng
trên khối lượng thương mại vốn đã đáng kể (ví dụ: nhập khẩu của Hoa Kỳ
từ Việt Nam đạt hơn 120 tỷ USD vào năm 2024, dự kiến tăng 10-15% hàng
năm theo khuôn khổ mới) (Tổng cục Thống kê Việt Nam, 2025). Hơn nữa,
thỏa thuận có khả năng thu hút FDI tăng lên từ Hoa Kỳ vào Việt Nam, đặc
biệt vào sản xuất công nghệ cao, năng lượng tái tạo và cơ sở hạ tầng kỹ
thuật số, khi các công ty tìm kiếm chuỗi cung ứng kiên cường và môi
trường đầu tư ổn định. 2. Hội nhập và đa dạng hóa chuỗi cung ứng: Trọng
tâm của khuôn khổ vào khả năng phục hồi chuỗi cung ứng mang lại cho Việt
Nam cơ hội chính để tăng cường hội nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu và đa
dạng hóa các quan hệ đối tác kinh tế của mình. Điều này có thể dẫn đến
chuyển giao công nghệ, phát triển kỹ năng và tăng trưởng các ngành công
nghiệp hỗ trợ, đưa Việt Nam vươn lên trong chuỗi giá trị từ lắp ráp sang
sản xuất và R&D tinh vi hơn (Tạp chí Đầu tư Việt Nam, 2025). 3. Tăng
trưởng kinh tế số: Các điều khoản liên quan đến thương mại kỹ thuật số,
luồng dữ liệu và tiêu chuẩn an ninh mạng có thể đẩy nhanh quá trình
chuyển đổi số của Việt Nam. Bằng cách tuân thủ các thực tiễn tốt nhất
quốc tế, Việt Nam có thể thúc đẩy một nền kinh tế số an toàn và cởi mở
hơn, thu hút đầu tư vào thương mại điện tử, fintech và dịch vụ CNTT, và
nâng cao năng lực cạnh tranh của mình trong bối cảnh kỹ thuật số toàn
cầu. 4. Đòn bẩy địa chính trị: Quan hệ kinh tế chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ
cung cấp cho Việt Nam đòn bẩy chiến lược lớn hơn trong chính sách đối
ngoại của mình, cho phép nước này cân bằng các mối quan hệ với các cường
quốc và duy trì sự độc lập của mình. Quan hệ đối tác tăng cường này có
thể củng cố vị thế của Việt Nam trong các diễn đàn khu vực và tăng cường
tiếng nói của nước này về các vấn đề lợi ích quốc gia, như an ninh hàng
hải ở Biển Đông (Bộ Quốc phòng Việt Nam, 2025). Thách thức đối với Việt
Nam: 1. Tuân thủ các tiêu chuẩn cao: Khuôn khổ có khả năng sẽ bao gồm
các điều khoản nghiêm ngặt về quyền lao động, bảo vệ môi trường và sở
hữu trí tuệ. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn cao này sẽ đòi hỏi những cải
cách đáng kể trong khuôn khổ pháp lý, cơ chế thực thi và thực tiễn công
nghiệp của Việt Nam. Việc không tuân thủ có thể dẫn đến tranh chấp
thương mại hoặc hạn chế các lợi ích đầy đủ của thỏa thuận (Tổ chức Theo
dõi Nhân quyền, 2024). 2. Cạnh tranh gia tăng: Mặc dù khuôn khổ mang lại
cơ hội, nó cũng làm tăng cường cạnh tranh, cả trong nước và khu vực. Các
ngành công nghiệp Việt Nam sẽ cần nâng cao năng lực cạnh tranh, năng
suất và đổi mới để tận dụng triệt để thỏa thuận và chống chịu áp lực từ
các nền kinh tế tiên tiến hơn. 3. Điều hướng các phức tạp địa chính trị:
Mặc dù thỏa thuận mang lại đòn bẩy, nó cũng đặt Việt Nam vào một vị trí
nổi bật hơn trong cuộc cạnh tranh địa chính trị Hoa Kỳ -- Trung Quốc.
Việt Nam phải quản lý cẩn thận mối quan hệ của mình với cả hai siêu
cường để tránh bị coi là liên kết quá chặt chẽ với một bên, điều này có
thể gây ra hậu quả kinh tế hoặc chính trị từ bên kia (Chatham House,
2024). 4. Xây dựng năng lực: Để thực hiện đầy đủ khuôn khổ và tối đa hóa
lợi ích của nó, Việt Nam sẽ cần đầu tư mạnh vào phát triển nguồn nhân
lực, nâng cấp cơ sở hạ tầng và xây dựng năng lực thể chế. Điều này bao
gồm đào tạo lực lượng lao động lành nghề, cải thiện logistics và tăng
cường các hệ thống pháp lý và hành chính (Báo cáo Phát triển Việt Nam
của UNDP, 2025). Tóm lại, thỏa thuận khuôn khổ thương mại Hoa Kỳ -- Việt
Nam là một bước phát triển then chốt có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
và vị thế chiến lược của Việt Nam. Tuy nhiên, để hiện thực hóa đầy đủ
tiềm năng của nó đòi hỏi những điều chỉnh chính sách chủ động, cải cách
thể chế mạnh mẽ và điều hướng ngoại giao khéo léo để giảm thiểu những
thách thức cố hữu. Hàm Ý đối với Việt Nam: Cơ Hội Tăng Cường Hội Nhập
vào Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu Kiên Cường Việc công bố bốn thỏa thuận khuôn
khổ thương mại vào ngày 26 tháng 10 năm 2025, đặc biệt là thỏa thuận
liên quan đến Việt Nam, mang đến những cơ hội đáng kể cho quốc gia này
để tăng cường hội nhập vào chuỗi cung ứng toàn cầu kiên cường. Chiến
lược của Hoa Kỳ đằng sau các khuôn khổ này phần lớn được thúc đẩy bởi
mong muốn đa dạng hóa chuỗi cung ứng quan trọng, giảm sự phụ thuộc quá
mức vào các trung tâm sản xuất đơn lẻ và tăng cường an ninh kinh tế cho
chính mình và các đối tác (Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ). Việt Nam, với cơ sở
sản xuất đã được thiết lập, lực lượng lao động trẻ và vị trí chiến lược,
có vị thế độc đáo để tận dụng chiến lược "giảm thiểu rủi ro" hoặc "Trung
Quốc+1" này. Các khuôn khổ này dự kiến sẽ tạo điều kiện cho việc tăng
đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ các công ty Hoa Kỳ tìm cách thành
lập hoặc mở rộng cơ sở sản xuất tại Việt Nam. Chẳng hạn, trong lĩnh vực
điện tử, nơi Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể, thỏa thuận
có thể dẫn đến sự gia tăng đầu tư vào sản xuất linh kiện giá trị cao hơn
và các hoạt động lắp ráp tiên tiến. Các công ty trong lĩnh vực bán dẫn,
thiết bị y tế và linh kiện xe điện (EV), vốn rất quan trọng đối với an
ninh kinh tế và quốc gia của Hoa Kỳ, có khả năng là mục tiêu cho sự đa
dạng hóa này. Cơ sở hạ tầng hiện có của Việt Nam, bao gồm các cảng nước
sâu và mạng lưới các khu công nghiệp đang phát triển, càng nâng cao sức
hấp dẫn của nước này (Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam). Khuôn khổ dự kiến
sẽ hợp lý hóa các thủ tục đầu tư, đưa ra các ưu đãi cho các ngành công
nghiệp công nghệ cao và cung cấp hỗ trợ kỹ thuật để điều chỉnh các tiêu
chuẩn sản xuất của Việt Nam với các thực tiễn tốt nhất quốc tế, từ đó
biến Việt Nam thành một điểm đến hấp dẫn hơn cho sản xuất tinh vi. Một
điểm so sánh chính với các thỏa thuận liên quan đến Malaysia, Campuchia
và Thái Lan nằm ở những thế mạnh cụ thể của Việt Nam. Trong khi Malaysia
cung cấp một hệ sinh thái sản xuất công nghệ cao phát triển hơn và Thái
Lan tự hào có ngành công nghiệp ô tô mạnh mẽ, chi phí lao động cạnh
tranh của Việt Nam, cơ sở hạ tầng được cải thiện nhanh chóng và thành
tích đã được chứng minh trong việc thu hút sản xuất điện tử quy mô lớn
(ví dụ: Samsung, Intel) mang lại cho nước này một lợi thế khác biệt
trong việc nắm bắt các làn sóng di dời chuỗi cung ứng mới, đặc biệt là
cho sản xuất lắp ráp và linh kiện thâm dụng lao động nhưng ngày càng
phức tạp (Ngân hàng Thế giới). Chiến lược của Hoa Kỳ nhằm xây dựng chuỗi
cung ứng mạnh mẽ, dự phòng, và vai trò của Việt Nam được hình dung là
một nút quan trọng, bổ sung chứ không cạnh tranh trực tiếp với, chẳng
hạn, sản xuất bán dẫn thâm dụng vốn hơn của Malaysia. Điều này có thể
dẫn đến ước tính tăng 15-20% FDI từ các công ty Hoa Kỳ vào ngành sản
xuất của Việt Nam trong ba năm tới, đặc biệt trong các lĩnh vực được
chính phủ Hoa Kỳ xác định là quan trọng, như sản xuất tiên tiến và công
nghệ năng lượng sạch (Bộ Thương mại Hoa Kỳ). Thúc Đẩy Kinh Tế Số và Hệ
Sinh Thái Đổi Mới của Việt Nam Các thỏa thuận khuôn khổ thương mại dự
kiến sẽ chứa các điều khoản quan trọng liên quan đến kinh tế số, mang
đến cho Việt Nam những cơ hội đáng kể để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi
số và thúc đẩy một hệ